Getuige van vuurwerkongeluk? Dit moet je doen

De afdelingen Spoedeisende Hulp (SEH) maken zich weer op voor patiënten met vuurwerkwonden. Maar ook als je niet op een SEH werkt, is het handig om te weten wat je moet doen.

Vuur doven

Vat de kleding van het slachtoffer vlam? Denk eerst aan je eigen veiligheid en die van omstanders. Je dooft brandende kleding door het slachtoffer om te (laten) rollen, door een blusdeken te gebruiken, of een stof die niet-synthetisch is (bijvoorbeeld 100% wol), of met water.

Doof de vlammen vanaf het gezicht richting voeten, zodat de vlammen het gezicht niet kunnen bereiken.

Koelen

Koel de brandwond 10 tot 20 minuten (tenzij dit andere interventies in de weg staat). Koel met lauw, stromend kraanwater tussen de 15 en 30 graden Celsius. Om de eerste pijn te verminderen kun je even kort met ijskoud water spoelen, maar niet te lang om bevriezingen te voorkomen. Koel nooit met kleding, de hitte blijft namelijk hangen in de kleding. Houd de rest van het lichaam op lichaamstemperatuur.

Verbrandingsgraad

Beoordeel de brandwond met een vijfpuntsanamnese.

• Geeft de wond alleen een roodverkleuring van de huid (graad 1)? Dan kun je die gewoon vet houden met een vettige crème.
• Bij een oppervlakkige graad-2-verbranding kun je volstaan met een brandwondenzalf (zilversulphadiazine). Dek het niet af met gaas maar met Engels pluksel. Dit absorbeert niet, zodat de zalf ook echt in de wond wordt opgenomen. Doe nooit zalf op een blaar.
• Vanaf diep graad 2, of bij twijfel: Ga naar de huisarts of eerste hulp.

Tot er hulp is

Dek wonden zo schoon mogelijk af met niet-verklevende verbanden. Gebruik eventueel metalline lakens of plastic huishoudfolie. Plaats verbrande armen of benen hoog, om zwelling tegen te gaan. Bij inhalatietrauma of hoofd-/halsverbrandingen: Laat het slachtoffer half rechtop zitten.

Oogletsel

Vuurwerk kan ook in het oog terechtkomen, of tegen de glazen van een normale bril. In het ergste geval is het oog niet meer intact. Het is opengebarsten, of de pupil is vervormd. Op de website van het Rode Kruis adviseert oogarts Tjeerd de Faber om dan zo snel mogelijk naar de eerste hulp te gaan. Druk niet op het oog. Ook niet deppen met een doek. Niet spoelen.

Oog spoelen

Is het oog nog intact? Spoel dan zo snel mogelijk het buskruit eruit. Buskruit vreet namelijk door het oog heen. Spoelen kun je al doen op weg naar de eerste hulp.

• Spoel minstens 10 minuten met lauw water. Giet het water in het oog met bijvoorbeeld een flesje bronwater.
• Laat het slachtoffer bij voorkeur liggen.
• Laat het slachtoffer zelf het oog openhouden, of help hierbij.
• Spoel van het hoofd af, dus van de neus richting het oor.

Afgerukte ledematen

Pak de wond zo snel mogelijk in met een steriel stompverband. Stop het afgerukte lichaamsdeel in een afgesloten droge plastic zak. Bewaar de zak in een emmer met ijswater en geef mee aan de ambulance of aan de eerste hulp. Soms kan het lichaamsdeel weer worden aangezet.

Met dank aan Henri Post en Fenike Tempelman.