‘Vertrouw op je eigen wondzorgervaring’

‘In de zestiende eeuw was er een veldchirurg die wonden behandelde met brandijzers, zoals we dieren werden gebrandmerkt. Hij had het idee dat ronde wonden minder goed genazen dan driehoekige of rechthoekige wonden, dus daarom brandde hij de wond in een andere vorm. Honderden jaren later werd zijn theorie bevestigd in onderzoek, ronde wonden bleken inderdaad minder goed te genezen’, vertelt verpleegkundige en wetenschapper Ron Legerstee tijdens zijn lezing op de Nursing Experience. Hij legt de aanwezige verpleegkundigen uit hoe je vanuit de historie kunt verklaren waarom bepaalde middelen en behandelingen in de geneeskunde zijn terechtgekomen.

Zilver

In de huidige wondbehandeling werken we nog steeds vanuit de historie. Een goed voorbeeld daarvan is het gebruik van zilver. ‘Al eeuwenlang gebruiken we zilver als antibacterieel product. Denk aan het zilveren zweerknopje van het eerste oorbelletje en tracheostomiecanules die vroeger van zilver waren omdat het antibacterieel werkte. En nog steeds werkt zilver op die manier. Stel je hebt een petrischaal met bacteriën en daarin leg je een zilverenmuntstuk. Je doet het in een broedstoof en na 24 uur zie je dat er rondom het muntstuk een bacterievrije ring is. Hoe komt dat? Door het muntstuk, want zilver werkt bacteriedodend’, zegt Legerstee.  ‘De huidige wetenschap waagt het te betwijfelen of het allemaal wel zo logisch werkt in de natuur. Zij kiezen voor een tamelijk gekunstelde manier van onderzoek in de vorm van een randomized controlled trial (RCT). En dan blijkt dat er geen wetenschappelijke basis is op grond waarvan zilver kan worden ingezet. Ik ben heel erg voor evidence based medicine, maar ik ben tegen de bekrompen uitvoering. Het voorbeeld van het zilveren muntstuk in het petrischaaltje is ook evidence, maar komt niet uit een RCT. Dit soort voorbeelden worden in de wondzorg vaak genegeerd, dat vind ik jammer.’

Eigen ervaring

Volgens Legerstee heeft dit als gevolg dat verpleegkundigen twijfelen aan middelen die ze al jaren gebruiken. ‘Stel je werkt twintig jaar in de wondzorg en hebt goede ervaringen met alginaat, maar dan verschijnen er twee studies die zeggen dat alginaat niet werkt. Moet je het dan maar niet meer gebruiken? Tegenwoordig heerst er een cultuur dat de werking van iets pas wetenschappelijk is bewezen als er een RCT is gedaan. Het is de vraag of dat nodig is voor medische hulpmiddelen in de wondzorg. Voor een natuurzeem van de HEMA doe je toch ook geen RCT om te weten dat je er streeploos de ramen mee lapt? Mijn boodschap voor verpleegkundigen: vertrouw óók op je eigen ervaring.’