WCS: ‘Plak niet zomaar preventief schuimverband tegen decubitus’

De Commissie Decubitus van Kenniscentrum Wondzorg WCS reageert kritisch op de berichten dat schuimverband decubitus kan helpen voorkomen. Hierover verscheen vorige week een onderzoek van het Maastricht UMC.

Vorige week berichtten verschillende media over een onderzoek van het Maastricht UMC naar de preventieve werking van schuimverband tegen decubitus. Peter Quataert, voorzitter van de WCS Commissie Decubitus, heeft bedenkingen bij de conclusies die sommige verpleegkundigen maar ook patiënten aan dit onderzoek verbinden. ‘We moeten niet te snel conclusies trekken en zomaar schuimverbanden gaan plakken’, vertelt hij aan Nursing.

Geen praktijkonderzoek

Een van de kritische kanttekeningen van Quataert is dat de omstandigheden in het onderzoek niet te vergelijken zijn met de klinische praktijk. ‘In het onderzoek werd slechts 30 minuten schuifkracht uitgeoefend, bij gezonde mensen en op een plek waar geen botuitsteeksel zit. Dat een schuimverband in die omstandigheden de huid beschermt, is geloofwaardig. Maar die resultaten kun je niet zomaar vertalen naar zieke en bedlegerige mensen.’ Onderzoeker Luuk de Wert is het daarmee eens. ‘In onze studie hebben we het werkingsmechanisme van schuifkracht op de huid onderzocht bij gezonde vrijwilligers. Deze studie ging met name over schuifkracht en in mindere mate over druk. De resultaten zijn niet een op een te vertalen naar de klinische praktijk, maar zijn wel een eerste aanzet voor vervolgonderzoek.’

Wel geeft De Wert aan dat in het buitenland goede klinische studies zijn gedaan waaruit blijkt dat schuimverbanden meerwaarde kunnen hebben ten opzichte van de normale preventieve maatregelen tegen decubitus. ‘Het gaat dan wel om specifieke patiëntengroepen. Bij immobiele patiënten op de ic, bedlegerige patiënten in een verpleeghuis en ouderen met een heupfractuur werden goede resultaten gevonden.’

Risico’s van schuimverbanden

Preventief plakken van schuimverband is niet zonder risico’s, waarschuwt Quataert. ‘Schuimverband op de stuit is alleen een optie bij immobiele en continente patiënten. Bij andere patiënten is het gevaar enerzijds dat het schuimverband oprolt en zo nog meer druk veroorzaakt. Anderzijds kan het verband zich volzuigen met urine en/of feces en zo incontinentiegeassocieerde dermatitis (IAD) veroorzaken. Bovendien kun je met een schuimverband de risicoplekken niet meer observeren.’ Dat schuimverband op het sacrum niet goed blijft zitten, ontdekte ook De Wert in een tweede studie bij patiënten in het Maastricht UMC. Deze studie werd voortijdig gestopt, omdat de deelnemende patiënten een relatief laag risico op decubitus hadden en daardoor mobiel waren. ‘Voor deze groep zijn preventieve schuimverbanden niet geschikt’, licht De Wert toe.

Om IAD vanwege verweekte verbanden maakt De Wert zich geen zorgen. ‘De door ons onderzochte schuimverbanden zijn in principe waterdicht vanwege de siliconen toplaag en zouden daarom juist moeten beschermen tegen urine en feces. Je moet natuurlijk wel altijd regelmatig controleren of het verband nog op zijn plek zijn, en of het niet vuil of nat is. En net als normaal moet je natuurlijk decubituscontrole uitvoeren.’

Andere preventieve maatregelen

Quataert benadrukt dat preventie van decubitus zich nog altijd moet richten op wisselhouding en als dat niet mogelijk is, op een antidecubitusmatras. Verder is de hielen vrij leggen met behulp van een kussen of andere hulpmiddelen de aangewezen methode om de druk op de hielen weg te nemen. Verbandmaterialen worden in Nederland niet vergoed als ze worden ingezet als preventieve maatregel, voegt Quataert nog toe. Voor antidecubitusmatrassen en hulpmiddelen om de hiel vrij te leggen geldt dat wel.
Ook De Wert benadrukt dat schuimverbanden geen vervanging zijn van andere preventieve maatregelen tegen decubitus, maar alleen een mogelijke aanvulling voor immobiele patiëntgroepen. ‘Vrijwel alle preventieve maatregelen richten zich op verminderen van druk, maar er wordt nauwelijks aandacht besteed aan de schadelijke effecten van schuifkrachten. Schuimverbanden zouden hier juist van toegevoegde waarde kunnen zijn.’