Verplegen van een diabetespatiënt tijdens ramadan

Vasten kan problematische gevolgen hebben voor de gezondheid van diabetespatiënten, bijvoorbeeld als zij de voorgeschreven medicijnen niet meer innemen, een injectie weigeren of een dieet niet meer volgen. Hypo’s en hyper’s liggen dan op de loer. Het diabetesbeleid rond de ramadan is vooral hierop gericht. Ter voorbeeld een casus:

Een Marokkaanse vrouw van 45 jaar heeft sinds tien jaar diabetes type 2. Ze heeft hiervoor orale medicatie en moet daarnaast een middellang werkende insuline (Insulatard®) bijspuiten. Hoewel met tegenzin bezoekt ze trouw de diabetespoli. De ramadan is voor haar een belangrijk feest en ze ziet dit als een ‘break’ in haar ziekteproces.

Tips voor verplegen

– Geef mevrouw alle ruimte voor het stellen van vragen. Besef dat de ramadan voor haar van essentieel belang is. Ga mevrouw niet van deze gedachte afhelpen, maar kom haar hierin tegemoet.
– Controleer samen met de patiënt of de medicatie en materialen voor zelfcontrole en spuiten in orde zijn.
– Mensen zullen tijdens de ramadan hoger in hun bloedglucosewaarden komen te zitten, omdat zij ‘s middags hun medicijnen overslaan.
– Gaat mevrouw vlak voor zonsopgang eten (vaak zijn dat lichtere maaltijden), laat haar dan geen bloedglucoseverlagende middelen innemen. Mevrouw eet de rest van de dag niet meer tot zonsondergang. De kans op hypo’s wordt dan groot.
– Geef mevrouw als advies de orale medicatie voor de avondmaaltijd in te nemen, met uitzondering van metformine, wat beter na het eten kan worden ingenomen. Bij orale medicatie als glibenclamide, gliclazide en Amaryl® (glimepiride) is de kans op hypo’s wat groter.
– Geef mevrouw het advies om de insuline na zonsondergang te spuiten, dus eenmalig. Krijgt mevrouw toch hypo’s, laat haar dan minder insuline spuiten. Eerst twee eenheden minder, als dat niet helpt vier eenheden minder.
– Vertel mevrouw dat je altijd beschikbaar bent voor vragen tijdens de ramadan. Geef telefonische spreekuren goed aan.
– Verwacht tijdens de vastenmaand niets van mevrouw, maar geef aan dat het zinnig is af en toe een dag de bloedglucosewaarden te meten.
– Maak met mevrouw een afspraak na de vastenperiode en wens haar een goede ramadan en een goed suikerfeest toe.

Tot slot:

– Probeer als (diabetes)verpleegkundige niet gefrustreerd te zijn wanneer mensen meedoen aan de ramadan terwijl jij dit onverantwoord vindt. Respecteer dat mensen willen deelnemen en accepteer de ontregeling van de diabetes als een gegeven.

– Start na de ramadan met frisse moed met de voorlichting. Deze cliënten hebben ook weer alle moed vergaard om het ‘nieuwe jaar’ gemotiveerd in te gaan.

Meer tips voor verplegen tijdens de ramadan
Dit jaar duurt de periode van reiniging en bezinning voor moslims tot en met 28 juli. Als verpleegkundige krijg je mogelijk te maken met mensen die zich aan de Ramadan houden. Lees meer >>>

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Nursing, september 2006. Klik hier om het volledige artikel terug te lezen.