Verzorgenden delen mooiste ervaring met dementie

1. Djoeke: ‘Mijn mooiste ervaring met een meneer met dementie is inmiddels al heel wat jaren geleden, al blijft het mij altijd bij als de dag van gisteren. Het is een moment dat mij heeft gevormd in mijn werk. Het was in mijn eerste stage van de MBO-verpleegkunde (zo rond 1997). Ik was net 17 jaar oud en had heel veel zin in mijn stage op een afdeling voor mensen met dementie in het verpleeghuis. Mij werd op de eerste dag gevraagd meneer Visser uit zijn stoel te laten op staan en mee te nemen naar de eetzaal om daar gezamenlijk de maaltijd te gebruiken. Als een enthousiaste pup liep ik op meneer Visser af en vroeg hem mee te komen. Een korte duidelijke ‘NEE’ was het antwoord. Even schrok ik, wat zullen de vaste collega’s wel niet vinden als het mij niet lukt? Gelukkig herpakte ik mij snel. Er stond nog een stoel. Hier plofte ik in en vroeg meneer: ‘Waarom niet?’ Een verbaasde blik zocht mijn ogen. Ik glimlachte vriendelijk. Meneer vertelde dat zijn hond onder zijn stoel lag, dat hij die niet alleen wilde laten, maar dat als hij hem mee aan tafel nam, zou de hond heel erg gaan bedelen. Dat laatste vond meneer zo niet netjes, en daarom wilde hij niet mee komen eten. Even wierp ik verdwaasd een blik onder zijn stoel. Geen hond te zien… ‘Maar meneer Visser’, antwoordde ik, ‘ik heb al gegeten. Zal ik op uw hond letten, dan kunt u rustig aan tafel.’ De beste man bedankte mij hartelijk, stond rustig op en heeft vervolgens heerlijk aan tafel gegeten. De collega waar ik mee samenwerkte keek verbaasd op, toen  meneer Visser aan tafel verscheen. Dit was al een jaar niet gelukt! Elke nieuwe stagiair lieten ze het proberen op de eerste dag om te kijken hoe stressbestendig deze was en hoe ze met problemen om zou gaan. Eigenlijk heel flauw. Nou, ik was geslaagd voor de test! Natuurlijk kwamen er ook genoeg andere momenten tijdens mijn stage waarop ik het even niet wist, of niet voor elkaar kreeg wat gevraagd werd. Deze situatie leerde mij echter twee dingen: ten eerste zou ik zulke grapjes niet uit halen met stagiaires, en ten tweede besefte ik hoe goed het is om te vragen naar het waarom van gebeurtenissen.’

Dit verhaal werd beloond met het boek ‘Ik heb dementie’

2. Jopie: ‘Ik wist weinig van dementie toen ik in de zorg ging werken. De allereerste bewoonster die ik moest wassen, had al een half jaar niet gesproken. Zij liet nooit merken dat ze behoefte had aan warmte of contact. Toen ze een half jaar later terminaal was en het einde dicht bij leek, mocht ik haar samen met een ervaren collega verzorgen. Aan wat er toen gebeurde moet ik nu, 16 jaar later, nog wel eens denken: we hadden mevrouw lekker gewassen en verzorgd met bodylotion. Toen ze weer op haar rug lag, deed ze haar ogen open, pakte met beide handen mijn gezicht en zei: ‘Ik hou van jou.’ Een kwartier later overleed ze.’

Dit verhaal werd beloond met het boek ‘Ik heb dementie’

5. Iris: ‘Een man was vanaf opname ontzettend agressief tegen alles en iedereen. Niemand kon wat met deze man beginnen, totdat ik begon te zingen en te  dansen. Tijdens het zingen en dansen begon hij mee te doen en verscheen er een grote lach op het gezicht. Vanaf die tijd bleven wij dansen en zingen en was ik eigenlijk de enige die met deze man om kon gaan. Vlak voor mijn avonddienst erop zat, hoorde ik dat deze man terminaal was. Meteen ben ik naar hem toe gegaan. Hij kon al niks meer zien en alleen horen en voelen. Ik ben naast hem geknield en ben gaan praten. Al snel pakte hij mijn arm, wreef eroverheen en zei: ‘Oh jij bent het!’ De dag erna is deze meneer overleden. Ik heb gehuild alsof het mijn eigen opa was. Wat was dit een lieve man, achter die dementie zat iemand die schreeuwde om hulp! Deze man zal ik nooit meer vergeten, ik heb hem nog lang gemist op de afdeling.’

Geef jij als verzorgende ig goede zorg aan je cliënt? Check of je de  vijf tips voor betere dementiezorg van zorgvernieuwer Ruud Dirkse al kent.
Naar de tips 

6: Carola: ‘Mijn dierbaarste herinnering is er een van een aantal jaar geleden: ik was eerstejaars van de hbo-v en liep stage op een pg afdeling. Op deze afdeling woonde een vrouw, in een zware fase van Alzheimer. Ze kon hele verhalen in zichzelf brabbelen en kon dwars door je heen kijken. Ze kon niet meer zelfstandig lopen, moest geholpen worden met eten, en van haar kunstgebit was ze geen fan. Als het eindelijk lukte om het in te krijgen, spuugde ze het zo op de grond. Tijdens een van mijn stagedagen was er een geloofsbijeenkomst waarbij kerkelijke liederen gezongen werden. De geestelijk begeleider vroeg mensen mee te gaan. De vrouw werd nooit gevraagd, want zij zou hier toch niets van meekrijgen en het niet begrijpen. Tijdens de bijeenkomst, die aan een lange tafel in de gang was, ging ik met de vrouw lopen: twee handen vast, ik achteruit en zij vooruit. Toen we voorbij de tafel liepen waren ze het Avé Maria aan het zingen. Opeens begon ze mee te zingen, precies de goede tekst en prachtig zuiver. Het leukste hiervan was dat haar ‘jongere zus’ aan de tafel zat en gelijk opkeek en lachte. Even was ze weer in het hier en nu, om vervolgens weer brabbelend door je heen te kijken.’

Dit verhaal is beloond met het boek ‘Ik heb dementie’

7. Marij: ‘Eén van mijn dierbaarste herinneringen is mijn actie om een dementerende bewoonster met haar eveneens dementerende vriendin-bewoonster (beide geboren in Nederlands-Indië) in het zonnetje te zetten door ze een Indische maaltijd voor te zetten. Hiervoor had ik ook hun familieleden uitgenodigd. Zij genoten hier allemaal heel erg van en waren ontroerd. Ik denk hier nog vaak aan terug; heerlijk dat ik verschil heb kunnen maken!’

8. Willianne: ‘Wij hebben een bewoonster die tijdens de ADL erg agressief kan zijn: met meerdere collega’s moeten we mevrouw helpen, omdat het vaak niet hygiënisch is om haar rond te laten lopen. Op een dag is het me gelukt om haar alleen te helpen. Mevrouw deed geen enkele poging tot agressie en was erg vriendelijk. Dit is de hele dag zo gebleven. Wanneer mevrouw een taartje aan het eten is op de bank, vraag ik of ik even naast haar mag zitten. Dit mag van haar, en ik pak graag het moment. Eenmaal op de bank kruipt ze opeens heel dicht tegen me aan, legt haar hoofd op mijn rechterschouder en eet zo haar taartje op. Ook wanneer het taartje op is blijft ze zo nog even zitten. Dit was voor mij zo’n bijzonder momen. Een beeld wat we bij deze mevrouw niet snel meemaken. Zo rustig maar ook zo kwetsbaar. Fijn dat ik op zo’n moment naast haar kon zitten en dat we samen konden genieten van dat moment.’

9. Vera: ‘Ik doe de opleiding verpleegkunde. Mijn dementerende overgrootmoeder is kort geleden overleden. Iedereen in de familie zag hoe zij achteruit ging door de dementie, en niemand snapte wat er in haar hoofd omging. Toen kwam de dag dat ze ineens heel slecht lag… Ze praatte bijna niet meer, at niet meer en begon ‘raar’ te ademen. Mijn eigen oma (dus de dochter van mijn overgrootmoeder) werd een beetje bang van die ‘rare’ adem, en ging wat paniekerig reageren tegen haar moeder. Toevallig had ik hier net over geleerd op school, en kon ik mijn oma vertellen dat het heel normaal was en het de Cheyne-Stokes ademhaling was. Doordat ik dit en nog veel andere dingen kon uitleggen over het proces van sterven, werd mijn oma rustig, waardoor haar moeder ook rustig werd. Hierdoor kon iedereen alles beter accepteren en is mijn overgrootoma snel gestorven. Ik vind het zo fijn om dankzij mijn opleiding te weten wat er in iemands lichaam omgaat.’

10. Hilde, verpleegkundige en stagedocent: ‘Mijn moeder heeft al ongeveer 6 jaar dementie. Ze woont sinds 4 jaar in een woon- en zorgcentrum. Mijn moeder heeft afasie en kan hierdoor niet goed meer praten. Ze vertelt veel, maar dit is vaak onverstaanbaar. Ze begrijpt mij ook vaak niet meer. Ze praat normaal dialect. Ik heb onlangs ontdekt dat als ik algemeen beschaafd Nederlands praat, langzaam praat en goed articuleer tegen mijn moeder, dat ze dan goed verstaanbaar ABN  terugpraat. Ze articuleert dan ook goed. Ik had dit als voorbeeld aan mijn student die ik op stage begeleidde verteld. Mijn student had dit ook geprobeerd bij andere bewoners met dementie en dit lukte ook bij sommige mensen. Ik kan niet verklaren waarom dit lukt maar het is zeker een meerwaarde voor andere verzorgenden en verpleegkundigen!’

Het taboe moet van dementie af, vertelt hoogleraar Anne Mei The in een interview met Tijdschrift voor Verzorgenden. ‘De focus ligt te veel op een geneesmiddel en euthanasie bij dementie.’ Lees meer 

11. Ivonne, verpleegkundige: ‘Tijdens een nachtdienst in het ziekenhuis was een cliënt wakker en druk in de weer. Na een praatje en samen een kopje thee drinken, ging ze  weer slapen. Ze vroeg me waar mijn bed was. Toen ze de indruk had dat ik dus geen bed had, zei ze heel lief: “Kom maar, kruip maar bij mij in bed.” Deze opmerking was zo welgemeend en raakte me.’

12. Jacqueline, helpende: ‘Op mijn zestiende ben ik begonnen met het werken in de zorg. Eerst heb ik mijn Helpende diploma gehaald en nu ben ik bezig met de opleiding voor verzorgende ig. Tijdens mijn werk als helpende werkte ik veel op gesloten afdelingen met veelal dementerende ouderen. Velen van hen waren erg passief, zitten alleen maar wat in de rolstoel en staren voor zich uit. Het is erg moeilijk om contact te maken met deze mensen. Ik heb één keer meegemaakt dat ik contact met een bewoner maakte door haar hand vast te pakken en met mijn duim over haar handpalm te strelen. Deze mevrouw keek mij aan en lachte. Heel even had ik contact met haar. Het was een heerlijk moment, waarop ik weer werd herinnerd aan waarom ik dit werk zo leuk vind.’

13. Bianca: ‘Ik liep stage op een pg-afdeling voor vergevorderde dementie. Er was een mevrouw die al jarenlang niet meer praatte. Tijdens het kerstdiner zongen we een paar prachtige liederen, waarbij je kon zien dat zij echt heel erg genoot. Bij het laatste lied (Ere zij God) zong ze opeens mee! Dit was een geweldig moment voor de familie, maar ook zeker voor ons. Een moment dat ik nooit meer zal vergeten!’

14. Loes: ‘Ik ben momenteel 3^e jaars student verpleegkundige. Tijdens mijn stage dit jaar werkte ik met een dementerende man die heel apathisch is. Hij wilde niet dat de thuiszorg kwam en was steeds vaker geagiteerd. Ik liep stage in Brabant en kom zelf uit Limburg. Dankzij mijn Limburgs dialect had ik een streepje voor bij deze man. Hij vond het helemaal geweldig, want in het verleden heeft hij in Limburg op school gezeten. Om op zijn oude dag nog Limburgs te kunnen praten vond hij fantastisch! Je zag hem zichtbaar lachen en genieten op zulke momenten.’

15. Engelien: ‘In mijn opleiding voor niveau 2, moest ik stage lopen op een pg-afdeling. De groep waar ik werkte had erg verschillende cliënten, waaronder een dame met Lewy body dementie.  Zij had regelmatig last van hallucinaties en wanen, waardoor ze soms moeilijk te benaderen was. Maar op de een of andere manier had ik wel een klik met haar. Op een bepaald moment zei ze: ‘Jij doet het goed, jij luistert.’ Er waren momenten van achterdocht en onrust bij haar, maar toen ik afscheid moest nemen en zij wat onsamenhangend sprak, zei ze ineens: “Ik zal je missen, jij bent anders. Jij snapt het.” Ik heb bij een collega uitgehuild.’

Veel verzorgenden onderschatten wat hun cliënt met dementie allemaal kan, vindt zorgvernieuwer Ruud Dirkse: ‘Door de stadia van dementie te benoemen, zet je de ziekte centraal.’ Lees het interview