Vijf verschillen tussen een delier en dementie

1. Dementie is vaak een langzaam, geleidelijk proces. Terwijl een delier vrij snel ontstaat: van het ene op het andere moment kan een patiënt verward zijn en delirant worden. Er is een duidelijk verschil in de manier van gedragen waar te nemen.

Voorbeeld: Mevrouw Delier is van het een op het andere moment heel teruggetrokken, terwijl ze normaal vrij uitbundig is. Of: Mevrouw Delier praat opeens verward en weet niet meer waar ze is. Terwijl bij meneer Dementie langzaam aan opvalt dat hij steeds meer dingen vergeet. Het is bij een delier dus erg belangrijk om  heel goed en gericht te observeren wat er gebeurt: vertoont de cliënt opeens gedrag wat niet bij hem/haar past? Dan zou er sprake van een delier kunnen zijn.

2. Beloop: bij een delier kan het beloop over de dag heen erg wisselen. Bij een dementie is het beloop meestal veel geleidelijker. Met name in de avond en nacht kun je zien dat een delier de kop opsteekt, terwijl er overdag nauwelijks iets te merken was. Bij een dementie is het beloop meestal veel geleidelijker en gaat een cliënt langzaam achteruit.

Voorbeeld: Mevrouw Delier wordt ‘s avonds erg onrustig en verward, terwijl meneer Dementie gedurende de hele dag in de war is.

Lees ook: 3 grootste fabels over een delier

3. Bij een delier is er sprake van een wisselend bewustzijn. Bij een (beginnende) dementie is het bewustzijn helder.

Voorbeeld: Mevrouw Delier zit overdag met regelmaat te suffen, en is dan in een gesprek verminderd alert. Meneer Dementie is overdag wakker en alert.

4. Bij een delier is de aandacht (concentratie vasthouden en kunnen verplaatsen) gestoord, bij een beginnende dementie niet.

Voorbeeld: Mevrouw Delier lijkt niet naar je te luisteren en is door van alles afgeleid.  Het is moeilijk om oogcontact te krijgen omdat ze steeds naar iets anders kijkt. Met meneer Dementie krijg je gemakkelijker contact.

Doe de kennisquiz: een delier herkennen

5. Bij een delier is er vaker sprake van hallucinaties. Een hallucinatie betekent dat iemand iets hoort, ziet of voelt wat er in werkelijkheid niet is. Hallucinaties kunnen beangstigend zijn, maar ook prettig. Iemand met dementie kan ook hallucinaties hebben, maar dan vaker in een later stadium van de ziekte.

Voorbeeld: Mevrouw Delier grijpt met haar handen naar iets in de lucht, lijkt iets te willen pakken wat jij niet ziet. Of mevrouw Delier zit steeds aan haar rok te plukken, wil daar de pluisjes vanaf halen. Jij ziet de pluisjes niet.

Bronnen: Margot Verkuylen, specialist ouderengeneeskunde/docent hospice de Duinsche Hoeve en Rhona Hoven, specialist ouderengeneeskunde in opleiding.

Klik hier voor een abonnement op Tijdschrift voor Verzorgenden (TvV)