Blog Hugo: 'Mbo, hbo en het belang van de context'

Op maandag mocht ik op Interne een nieuwe collega inwerken. Hij heette Joost en had kort daarvoor de voltijd hbo-v afgerond. Het zou een pijnlijke dag worden. Joost wist namelijk niks. Van farmacologie had hij geen kaas gegeten. Volgens hem was dat nauwelijks aan de orde geweest tijdens de opleiding. Klinisch redeneren ging hem ook slecht af. Hoe perifeer oedeem kan samenhangen met hartfalen? De vijf kenmerken van een ontsteking? Joost had geen idee.
Woensdag draaide ik een dagdienst op Geriatrie. Lotte, een van de weinige verpleegkundigen op de afdeling die niet op hbo-niveau is opgeleid, liep visite met de zaalarts. Ik zat twee computers verder te rapporteren. Ze bespraken het bloedsuikerverloop van meneer Landgraaf. Die ochtend was zijn nuchtere waarde aan de hoge kant waarop de zaalarts de insuline iets wilde ophogen. Een logisch voorstel op het eerste gezicht, maar Lotte was niet enthousiast. ‘Misschien is het een reactie op een nachtelijke hypo’, zei ze kijkend naar het scherm. ‘Zo hoog zit hij niet ‘s avonds. Zullen we anders eerst ‘s nachts een keer meten?’ De zaalarts vond dat bij nader inzien een uitstekend plan. En ik ook.

Mbo-hbo in het JBZ

In het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) in Den Bosch krijgen hbo-verpleegkundigen meer verantwoordelijkheden dan hun mbo-collega’s. Lees meer>>>

Op vrijdag gaf ik een lezing aan een Hogeschool in het oosten van het land over de geschiedenis van ons vakgebied. Tijdens de afsluitende borrel sprak ik een radeloze docent. ‘Het is zo erg Hugo. We leiden hbo’ers op, maar ze komen vrijwel allemaal te werken op een afdeling met een mbo-cultuur. Klinisch redeneren wordt hen tijdens de proeftijd hardhandig afgeleerd. ‘Laat dat wijze gedoe maar aan de dokter over’ wordt er dan gezegd. Binnen twee maanden vinden mijn hoogopgeleide studenten het vooral belangrijk dat iedereen voor de koffie gewassen is.’
Ziekenhuisbestuurders, minister Schippers, V&VN, allemaal willen ze dat de verpleegkundige van de toekomst een hbo-profiel heeft. Een leuke doelstelling, maar mijn week laat zien dat er nog wat drempels te nemen zijn. Zo leveren de opleidingsfabrieken in de grote steden te vaak hbo-verpleegkundigen af met een pijnlijk laag niveau. Joost is niet de regel, dat wil ik geloven, maar een uitzondering is hij zeker niet.
Belangrijker is de context. Kom je als welwillende hbo’er op een afdeling die door mbo’ers wordt gedomineerd is het aanpassen of wegwezen. Niets zo disciplinerend als een verpleegkundig team. Aangezien de huur gewoon betaald moet worden kiezen de meesten eieren voor hun geld: het hbo-hoofd blijft keurig beneden het maaiveld. Dan maar iedereen wassen voor de koffie en het denkwerk aan de arts overlaten. Andersom werkt het echter precies hetzelfde. Zet een talentvolle mbo’er in een hbo werk- en denkomgeving, en hup, daar gaat het niveau met de dag omhoog. Zie de wijze waarop Lotte visite loopt. En hoe haar houding gewaardeerd wordt!
Daarin ligt de uitdaging voor instellingen: creëer een werkomgeving waarin hbo-niveau de disciplinerende factor is. Lastig voor organisaties waarin het merendeel van de verpleegkundigen een mbo-achtergrond heeft, maar onmogelijk is het niet. Overigens is Lotte onlangs begonnen met de hbo-v. En Joost? Die is zijn proeftijd niet doorgekomen.

Gelderse Vallei pakt het anders aan

Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede heeft ook aparte functieprobielen voor mbo- en hbo-verpleegkundigen, maar de manier waarop is fundamenteel anders dan in het JBZ. Dat lees je hier>>>