Wat wil de hbo-v student?

Het leek wel een catwalk, op 21 november 2013 in een sjiek conferentiecentrum in Doorn: stuk voor stuk komen de 17 hbo-v directeuren op afroep naar voren om de intentieverklaring tot samenwerking te ondertekenen. Het project Bachelor nursing 2020 gaat feestelijk van start. Ambitie: een nieuw hbo-v opleidingsprofiel, samengesteld op basis van het nieuwe beroepsprofiel.

Gaat het er echt van komen? Wat zou het goed zijn: onderwijs dat de beroepspraktijk volgt, uiteraard zonder ‘volgzaam’ te zijn. Dit is dan wel een trendbreuk in de historie van het hoger beroepsonderwijs. Het beroepsprofiel is deze keer nadrukkelijk tot stand gekomen vanuit de behoeftes van de beroepspraktijk. Zichtbaar in het profiel: veel nadruk op preventie, naast klinisch ook ethisch redeneren, een aantrekkelijke kernset van patiëntenproblemen waarachter het oude vertrouwde holisme als helder uitgangspunt teruggekeerd lijkt.

Meer basisvakken

Nu de vertaalslag naar het onderwijs. Hoe komen de, in het nieuwe beroepsprofiel expliciet benoemde kennis en vaardigheden, zichtbaar terug in de hbo-v opleiding? En gaat dat consequenties krijgen voor de op dit moment uitdrukkelijke nadruk op bijvoorbeeld studieloopbaanbegeleiding, onderzoek, internationalisering en projectmatig werken? Studenten laten zich daarover wel eens kritisch uit. Pleiten voor meer “les” in de basisvakken. Voor bijvoorbeeld meer farmacologie in het programma. Niet  gek dat laatste, gezien de enorme problemen met de  medicatieveiligheid…..

Inmiddels melden zich de nodige belangenbehartigers op de website van B2020 (www.loov2020.nl > bibliotheek). Ede pleit voor meer aandacht voor ethiek. Utrecht voor meer aandacht voor geriatrie en gerontologie. Een van de ondergetekenden geeft suggesties voor een ander methodiekonderwijs. En wat willen de studenten? Wat wil de klant?
Hieronder een aantal aanbevelingen, vanuit ‘gebruikersperspectief’. Van een bijzonder ambitieuze maar vooral ook praktijkgerichte student!

Medische biologie, pathologie, preventiekunde en ethiek

‘Volgend jaar hoop ik af te studeren om vervolgens eindelijk aan de slag te kunnen in die geweldige functie van verpleegkundige. Echter, ergens zie ik ook op tegen die tijd… Als gediplomeerde hbo-verpleegkundige wordt er nogal wat van je verwacht. Je kunt het excuus ‘dat weet ik niet, ik ben nog maar een student’, niet meer gebruiken. Dit terwijl er een aantal zaken zijn waarvoor je als student onvoldoende  wordt opgeleid. Zo krijgen we maar één jaar les in medische biologie. Dit is in mijn ogen juist een van de pijlers van de hele verpleegkunde en moet daarom nadrukkelijk deel uit maken van de opleiding. Pathologie, preventiekunde/psychologie en ethiek worden hier en daar in het programma gestopt, bijvoorbeeld in het terugkomonderwijs tijdens de stages. Die onderwerpen verdwijnen dan natuurlijk naar de achtergrond. De leerlingen hebben wel iets anders aan het hoofd, zoals lastige casussen uit de praktijk en problemen met stage-opdrachten.

Herhaal verpleegkundige vaardigheden

De student krijgt nu alleen in het eerste en tweede jaar les in verpleegkundige vaardigheden. Herhaalmomenten in de laatste twee jaar lijken mij een goede manier om de handelingen bij te houden.

Geneesmiddelenleer

Last but not least: geneesmiddelenleer. Hier krijgen we géén les in. Daar sta je dan, als pas gediplomeerd verpleegkundige, zojuist is begonnen in de thuiszorg, en je kunt niet eens de vragen van de patiënt over zijn diabetes en insuline beantwoorden. ‘Goh, dat zou ik eens moeten opzoeken, ja, weet u, ik heb alleen in het eerste jaar wat geleerd over diabetes en eigenlijk nooit iets over geneesmiddelen!’ Dit wekt natuurlijk alles behalve vertrouwen op, juist één van voorwaarden voor een goede zorgrelatie.’

Minder studieloopbaanbegeleiding

‘In de opleiding wordt verwacht dat je drie minors volgt, die elk tien weken duren. Ik vraag mij af waarom die ‘verbreding’ nodig is. Ik heb toch gekozen om te leren voor verpleegkundige? Daarnaast zijn niet alle minors even goed geregeld waardoor ze soms niet zo leerzaam zijn. In plaats daarvan zouden lessen biologie, pathologie, preventiekunde, psychologie, communicatie, ethiek en geneesmiddelenleer gegeven kunnen worden. Probleem opgelost! En dan nog iets over studieloopbaanbegeleiding: een paar uurtjes minder is ook geen slecht idee. Zo’n ‘praatuurtje’ per week wordt zeker gewaardeerd, maar drie van die uren worden ons ietwat te veel.’

Excellentieprogramma

‘Een excellentieprogramma voor enthousiaste en gemotiveerde studenten zou een goed initiatief zijn. Voor studenten die geen genoeg kunnen krijgen van de verpleegkunde en zelfs op vrijdagmiddag met studiegenootjes bij de high tea verpleegkundige nieuwtjes, ervaringen en verhalen uitwisselen (echt gebeurd). Op deze manier komen ook zij aan hun trekken.’

Laat van je horen!

Het is trouwens jammer dat niet meer studenten wat van zich laten horen; zij zijn immers de toekomst! Wat zou het mooi zijn als de afdeling Studenten en Starters van V&VN zich zou mengen in het ontwerpen van een nieuw curriculum. Een curriculum dat hopelijk meer basisvakken laat zien en minder onnodige lessen, zodat die afgestudeerde hbo-v’er gewoon de vragen van haar patiënt kan beantwoorden.’

Eveline Kiela en Peter Bakens, respectievelijk student en docent hbo-v