5 vragen over staken en actievoeren

1. Wanneer wordt besloten tot een staking?

Een staking is het laatste middel van een vakbond om zaken voor elkaar te krijgen bij werkgevers. Het is – samen met stiptheidsacties – een van de meest verregaande vormen van actievoeren, ook wel ‘harde acties’ genoemd. Aan een staking moet altijd uitgebreid overleg met de werkgevers vooraf gaan. Aan de werkgevers moet een ultimatum zijn gesteld en pas als de werkgevers het ultimatum negeren, kan tot een staking worden besloten. Een staking moet door de vakbond tijdig worden aangekondigd, zodat de werkgevers zich er op kunnen voorbereiden. In plaats van staken kunnen er ook ‘zachte acties’ worden gevoerd, dat zijn actievormen als kantinebijeenkomsten en handtekeningenacties. En met de opkomst van nieuwe media zijn er ook digitale actievormen bijgekomen, zoals de kerstkaartenactie in december 2014.

2. Kun je ook staken als je niet lid bent van een vakbond?

Hiervoor is het goed het verschil te weten tussen een georganiseerde en een wilde staking. Een georganiseerde staking wordt door vakbonden ondersteund en biedt daardoor ontslagbescherming aan de stakers die lid zijn van de bond. Een wilde staking is een collectieve actie die niet is georganiseerd door een erkende vakbond. Als je meedoet aan een wilde staking, ben je NIET beschermd tegen ontslag. Je werkgever kan je tijdens een wilde staking namelijk ontslaan wegens werkweigering, een rechter zal dan moeten toetsen of je terecht hebt gestaakt. Je hebt ook geen ontslagbescherming wanneer je meedoet aan een georganiseerde staking, maar zelf geen lid bent van de vakbond.

3. Krijg ik gewoon salaris als ik meedoe aan een staking?

Als je deelneemt aan een staking, heb je geen recht op loon. Ben je lid van een organiserende vakbond, dan kun je onder bepaalde voorwaarden aanspraak maken op een stakingsuitkering van de vakbond. Vakcentrales hebben onderlinge afspraken over de hoogte van de  stakingsuitkering. Deze varieert meestal tussen de 50 á 60 euro per dag.

4. Ik doe mee aan een staking, maar mijn werkgever wil extra uitzendkrachten inhuren. Mag dat?

Nee, een werkgever mag geen extra personeel inzetten om de gevolgen van de staking te verminderen. Wanneer er binnen de organisatie standaard een bepaald percentage uitzendkrachten werkt, mag hij deze wel inzetten, maar geen extra personeel inhuren. Ook mag hij de collega’s die wél werken, niet laten overwerken om het werk van de stakers te doen. Het is hem ook niet toegestaan om wanneer slechts één bepaalde afdeling staakt, collega’s die normaal gesproken ander werk doen in te zetten op de stakende afdeling. Dit laatst noemen we besmet werk. Wanneer je tijdens een staking merkt dat hiervan sprake is, meld dit dan bij de juridische afdeling van je vakbond.

5. Heeft staken überhaupt zin? Je laat de patiënt niet zomaar in de steek…

Soms hebben harde acties wel degelijk nut. Het bekendste voorbeeld van harde acties in de zorg is waarschijnlijk de Witte Woede (1988-1991). Toen leidden wilde acties van de VVIO (Verpleegkundigen en Verzorgenden In Opstand) tot een beter cao-akkoord dan ooit te voren. Bovendien kwam er destijds een commissie met aanbevelingen ter verbetering van de positie, de arbeidsomstandigheden en de opleidingen van verpleegkundigen (waar onder andere V&VN uit voortgekomen is). Veel acties tijdens de Witte Woede hadden geen invloed op de patiëntenzorg. Zo werd een Kamerlid een dag lang gefixeerd in een huiskamer in een verpleeghuis, werd in plaats van in het wit in het zwart gewerkt, werden er kruispunten bezet met behulp van bedden, er was een niet-meer-meedenken-met-de-arts-dag, er werden bakstenen opgestuurd naar het antwoordnummer van de werkgeversorganisatie, en twee verpleegkundigen gingen zij aan zij heel langzaam rijden op de snelweg.

Bron: AbvakaboFNV.nl