Blog Marcellino: 'Fuck Florence'

‘Fuck Florence’, dat stond op het meest omstreden spandoek van het jaar 1989. Het leidde zelfs tot een boze ingezonden brief van prinses Margriet in de Volkskrant . Mijn persoonlijke favoriet was een spandoek waarop, nadat er vele demonstraties en actiebijeenkomsten hadden plaatsgevonden, stond: ‘De lakens zijn bijna op’. Ik hoor je denken: ‘Waar gaat dit in hemelsnaam over?’ Wel, deze maand is het 25 jaar geleden dat de onvrede onder verpleegkundigen en verzorgenden de koffiekamers en spoelkeukens uitknalde.

In 1988 was de politie aan het actievoeren voor meer loon. In november 1988 plaatste verpleegkundige Gaby Breuer een miniadvertentie in de Volkskrant: ‘Agenten verdienen weinig, verpleegkundigen nog minder. De tijd is rijp voor actie’. Ze zette haar telefoonnummer erbij. Twee dagen en vele telefoontjes (waaronder die van mij) later was de VIO (Verpleegkundigen In Opstand) een feit.

Overmoedig huurden we op 11 februari 1989 een zaal in de Jaarbeurs in Utrecht voor de eerste actiebijeenkomst. Er konden er 1000 in, vol trots zagen we ‘m vollopen. Toen kwam er een paniekerige agent op ons af: ruim 5000 verpleegkundigen en verzorgenden stonden nog buiten, die wilden ook naar binnen. Er volgde een geïmproviseerde demonstratieve tocht door Utrecht.

We werden op slag wereldnieuws in Nederland. En helemaal nadat een stofhoestende vakbondsleider in het NOS-journaal een looneis bekendmaakte van 1,5%. De VVIO (de tweede V, voor verzorgenden, was er inmiddels aan toegevoegd) stelde vast dat de verpleging en verzorging 12% achterliep op vergelijkbare beroepen, en eiste 5%.

De VVIO bleek de lont in het kruitvat, en het waren niet langer de vakbonden die bepaalden hoe en wanneer er actie gevoerd werd, dat deden de verpleegkundigen en verzorgenden zelf. Zo werd er een Kamerlid een dag lang gefixeerd in een huiskamer in een verpleeghuis, werd er in plaats van in het wit in het zwart gewerkt, werden er kruispunten bezet met behulp van bedden. Er was een niet-meer-meedenken-met-de-arts-dag, er werden bakstenen opgestuurd naar het antwoordnummer van de werkgeversorganisatie, twee verpleegkundigen gingen zij aan zij heel langzaam rijden op de snelweg. Toen de acties de instellingen binnen drongen, reageerden de werkgevers en politici geschokt: de patiëntenzorg was nu in gevaar, dit vonden ze niet meer grappig. Maar de VVIO liet haar spierballen zien en reageerde: als er niets verandert, dan pas komt de patiëntenzorg werkelijk in gevaar.

Actievoeren was soms niet zonder gevaar. Met name tijdens het bezetten van kruispunten kregen we last van oververhitte automobilisten die aanstalten maakten om op onze demonstratie in te rijden. Een beproefd recept was dan naar de betreffende automobilist toe te lopen, en hem te zeggen: ‘Ik ben heel goed in gezichten onthouden en de kans dat jij ooit wordt opgenomen in een ziekenhuis is best groot, lijkt me leuk om je daar te ontmoeten.’ Met een pijnlijk lachje bonden ze dan stuk voor stuk in. Er werd een kort geding aangespannen tegen de VVIO door de KNAC en de Patiëntenfederatie, de binnenlandse veiligheidsdienst luisterde telefoons af bij een aantal VVIO-mensen en onderschepte hun post.

Er kwam een in scène gezette afsplitsing van de VVIO: de BRIO (de Buitengewone Radicalen In Opstand) die dreigde grote verkeersaders te gaan bezetten. Dat leverde meer politie dan demonstranten op. Er kwam geen blokkade, wel werd er gezellig met de politie koffie gedronken. Het oprichten van een politieke one-issuepartij werd overwogen en een 06 lijn (soort sekslijn van 1 gulden per minuut) waarnaar ‘s nachts vanuit ziekenhuizen gebeld kon worden met opwindend VVIO-nieuws ging bijna de lucht in.

Ondertussen konden de media er geen genoeg van krijgen. De Witte Woede golfde over Nederland. Met het goede verhaal, een looneis van 5% en de vraag om erkenning wist de VVIO de sympathie van het Nederlandse publiek te winnen. Op het hoogtepunt van de acties stonden er 60.000 verpleegkundigen en verzorgenden op het Binnenhof. En de ingedutte vakbonden werden links en rechts ingehaald, ze waren het contact met hun achterban totaal verloren.

De acties leidden tot een beter cao-akkoord dan ooit te voren. Bovendien installeerde de regering naar aanleiding van de protesten de commissie-Werner, die met aanbevelingen kwam ter verbetering van de positie, de arbeidsomstandigheden en de opleidingen (waar onder andere V&VN uit voortgekomen is).

Ja, we waren creatief en slagvaardig. Ondanks het feit dat we geïntimideerd werden door werkgevers, vakbonden en zelfs de BVD, kon niemand om ons heen. Het is deze geschiedenis die ik met jullie wil delen, waarop ik trots ben en blij dat ik er deel van uitmaakte. Want als je erop googlet kom je niet verder dan een a4’tje bij het vakbondsmuseum en het Florence Nightingale Instituut. Alsof er niets gebeurd is. Alsof de zusters en broeders geen macht hadden en hebben. We zongen eind jaren 80, begin jaren 90 tijdens demonstraties ‘Wij zijn geen nonnen meer’ en er was een spandoek met ‘Fuck Florence’ om af te rekenen met ons vak uit roeping, af te rekenen met het ‘liefdewerk, oud papier’. Wij wilden gewoon betaald worden als iedere andere professional en eigenaar zijn van ons beroep.

Vraag het morgen maar eens aan die wat oudere collega: ‘Zeg, wat deed jij eigenlijk tijdens De Witte Woede?’, geheid dat je prachtige verhalen hoort over de acties, over de profilering en positionering van je beroep. Over hoe we de werkgevers, politici en vakbonden op de knieën kregen. En ik hoop dat je je dan bewust wordt van je macht. Vecht voor je vak!

Wil je reageren? Registreren kan heel eenvoudig én gratis.