Laat je hersenen niet verouderen door onregelmatige diensten!

1. Denkt u dat het klopt wat er in dit Amerikaanse onderzoek wordt beweerd? Verouderen de hersenen inderdaad door onregelmatige diensten te draaien?

‘Dat klopt, het is al vaker uit onderzoek gebleken. In 1972 al verscheen een artikel dat fruitvliegen die een ontregeld 24-uurs ritme ondergingen, eerder dood gingen dan vliegen onder een regelmatig 24-uursritme. Die resultaten zijn in de jaren daarna een paar keer bevestigd. Waaraan gingen de vliegen dood? Onderzoek aan de hersenen van de vliegjes toonde aan dat ze dezelfde verouderingsprocessen vertoonden als normale vliegen maanden later. Dat betekent dat de ontregelde vliegjes versneld oud werden.’

2. Hoe kan het dat de hersenen verouderen door het werken in ploegendienst?

‘In 2013 werd aangetoond dat in de biologische klok van de onderzochte fruitvliegjes een ontregeling ontstond door zo’n onregelmatig licht-donker patroon. Hoe dat kan leiden tot een versneld verouderingsproces is nog onduidelijk, maar de relatie is er wel. Ontregeling van het 24-uursritme leidt tot versnelde veroudering. Daarom is het zo fascinerend dat een vergelijkbaar effect is aangetoond voor de mens.’

Onregelmatige diensten verouderen hersenen

Onregelmatige diensten kunnen op lange termijn schade veroorzaken aan het brein, met als gevolg dat de hersenen verouderen, het kortetermijngeheugen slechter werkt en informatie langzamer wordt verwerkt. Lees meer >>>

3. Hebt u tips voor verpleegkundigen die toch vaak onregelmatige diensten moeten draaien?

‘Ploegendiensten zijn niet meer weg te denken in onze maatschappij. Sommigen hebben er veel last mee, anderen niet. Feit blijft dat de mens een dagdier is en een prijs betaalt voor het omdraaien van zijn dag-nachtritme. Het trainen van de hersenen is in elk geval onzin en helpt niet tegen het schadelijke, verouderende effect. Het enige wat je kan doen is proberen het (slechte) effect zoveel mogelijk te beperken. Dat hangt af van het rooster: met de tijd mee lopende roosters worden nog als het minst slecht ervaren, dus dagdienst-avonddienst-nachtdienst. Laat managers selecteren op mensen die weinig klachten hebben, dat zijn vaak avondmensen. Snel wisselende roosters blijken minder ontregeling te hebben van de biologische klok, maar zijn sociaal niet prettig omdat het moeilijk is gezamenlijke activiteiten te plannen. Dan kun je tot slot nog de stress beperken. Probeer in een nachtdienst af en toe te rusten. Een kort dutje is ideaal, maar kan meestal niet. Probeer na een nachtdienst overdag te slapen en zorg dat er geen lawaai en licht is, want dat verstoort de slaap. Kijk uit met slaapmedicatie want dat helpt niet. In zekere zin  blijft het eigenlijk dus aanmodderen als je vaak onregelmatig moet werken.’