Werken bij een weeralarm

In het geval van een weeralarm adviseert het Nederlandse KNMI of Vlaamse KMI om niet de weg op te gaan of eerder van het werk te vertrekken. Maar als je in de thuiszorg werkt, heb je cliënten die op je zitten te wachten en niet zonder jouw hulp kunnen. Bovendien ben je verplicht om zorg te leveren, zoals overeengekomen in de zorgovereenkomst. Maar wie bepaalt wanneer het echt onverantwoord is om aan het werk te gaan?

Protocol voor verpleegkundigen
In zowel Vlaanderen als Nederland bestaat geen landelijk protocol voor werken in de wijk onder slechte weersomstandigheden, bevestigen woordvoerders van brancheorganisatie Actiz (Nederland) en het Wit-Gele Kruis (Vlaanderen). Daarom stellen organisaties veelal hun een eigen plan op. Zo heeft Zorggroep Almere een protocol ‘Extreme weersomstandigheden’, waarin staat dat medewerkers zo veilig mogelijk naar de cliënt moeten gaan: lopend, met eigen auto, bus en in extreme situaties met taxivervoer. Voor dat laatste is toestemming van de teammanager nodig, deze ontvangt dan ook de rekening.

Stappenplan
Het Almeerse protocol omvat ook een stappenplan waarin staat dat in geval van extreem slechte weersomstandigheden of een weeralarm de verpleegkundigen zelf moeten beoordelen welke zorg direct noodzakelijk is. Zij maken ook een overzicht van beschikbare medewerkers en in welke wijk of regio deze zorg kunnen overnemen. Zorgorganisatie Vivent (omgeving Den Bosch) werkt met een soortgelijk stappenplan in de ‘Procedure Weeralarm’. Verpleegkundigen moeten kijken welke zorg uit te stellen is en of collega’s uit de buurt de noodzakelijke zorg kunnen overnemen.

Winterbanden
Verpleegkundige in de wijk Astrid Zwaans werkte vorig jaar met kerst toen het KNMI een weeralarm afgaf. ‘Ik moest ’s ochtends tussen half acht en half negen insuline spuiten bij mijn diabetespatiënten, terwijl het advies was om niet voor elf uur de weg op te gaan. Ons protocol trad in werking en dat betekent dat je ontzettend veel overlegt en belt met je collega’s. Gelukkig had ik een auto met winterbanden van mijn man te leen. Volgens protocol nam ik cliënten in mijn woonplaats over van collega’s die elders woonden. Een collega uit een andere gemeente nam mijn cliënten daar over. Het werkte prima.’

Geen zorgplicht
In het protocol staat ook dat Vivent niet verplicht is zorg te leveren in geval van overmacht. ‘Dit is gebruikelijk bij thuiszorginstellingen’, meent jurist Peter Simons. Onder overmacht verstaat men bij Vivent onder andere ‘stremmingen in het vervoer’, ‘natuurgeweld’ en ‘overstromingen’. ‘Een weeralarm is hier niet expliciet genoemd, maar er zou sprake kunnen zijn van stremmingen in het vervoer. Vivent wordt dus ontslagen van haar plicht zorg te leveren’, staat in de procedure te lezen.2 In dit geval vervalt dus ook de zorgplicht voor verpleegkundigen. Als cliënten toch zorg nodig hebben en het stappenplan geen oplossing biedt, schrijft het protocol voor de huisarts op de hoogte te stellen. ‘Verpleegkundige en huisarts kunnen dan samen overleggen over de noodzakelijke zorg en mogelijke oplossingen’, aldus Dianne Paarhuis van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV).

Werkzaam in de praktijk?
Of de protocollen in de praktijk goed werken is moeilijk te beoordelen. Er staat niet beschreven wat de verschijnselen zijn van extreem slechte weeromstandigheden. Hoe bepaal je dan of het wel of niet verantwoord is om naar je cliënt te gaan? Zwaans erkent dat het soms lastig is. ‘De praktijk wijst uit dat verpleegkundigen de zorg niet snel opgeven. Uiteindelijk ga je toch gewoon. Het is het risico van het vak.’

Ben jij het eens met Astrid Zwaans? En hoe gaat het bij jou op het werk? Laat het weten op nursing.nl.

Lees ook het juridisch advies Aansprakelijkheid bij vallen op het werk.

Door: redactie Nursing, Marloes Oelen