'Laat mij maar werken met de feestdagen'

Geen binding met kerst, of juist kippenvel door de speciale sfeer in het ziekenhuis: Anita, Ellen, Tjitske en Ellen tekenen met liefde voor de impopulaire diensten tijdens de feestdagen.

‘Al die verplichte nummers hoeven van mij niet’

Anita Aarts (48) is leerling-verpleegkundige in verpleeghuis Fendertshof (Surplus) in Fijnaart en werkt graag met Kerst omdat ze ‘er zelf niks mee heeft’.

‘Ik werk komende kerst voor de zevenentwintigste keer achter elkaar. De enige keer in mijn werkende leven dat ik vrij was met kerst, was toen ik zwangerschapsverlof had. Dat was vreselijk. Mijn man en ik zaten op de bank en keken elkaar aan: “Tja, nu is het kerst, wat moeten we nou?”

Waarschijnlijk komt dit uit mijn jeugd. Thuis werd nooit kerst gevierd. Mijn ouders hadden een café dat altijd open was, ook met de feestdagen. Die ene keer dat mijn moeder de tent dicht had, heeft ze hem toch maar weer open gedaan, omdat er zoveel mensen voor de deur stonden. Eenzame mensen die gezelschap zochten, maar ook gasten die kerst graag samen in het café vierden. Voor ons was Kerstmis zorgen voor mensen. En dat doe ik dus nog steeds, alleen in een andere vorm. Laat mij maar lekker werken.

Ongezellig? Ik ben blij dat ik die verplichte nummers niet hoef te doen: op bezoek bij ouders en schoonouders. Mijn twee dochters hebben er geen problemen mee dat ik altijd weg ben met kerst. Ze weten niet beter. Sterker nog: de een werkt nu als verzorgende-IG in de wijk, óók altijd met kerst.

Overigens proberen we er voor onze bewoners wel altijd iets gezelligs van te maken. Ook al zijn die dement en hebben ze niet door dat het kerst is. Mijn collega’s en ik dragen bijvoorbeeld allemaal een foute kersttrui. De jaarwisseling vind ik trouwens wel heel leuk om met mijn gezin te vieren. Dit doen we al jaren in de Efteling. Ik zit dus met oud en nieuw in de Droomvlucht. Dat zou ik niet willen missen.’

‘Je kunt echt het verschil maken’

Ellen Francis (39) is thuisverpleegkundige bij het Wit-Gele Kruis in Duffel (B). Zij werkt graag met de feestdagen, omdat sommige cliënten zich dan extra eenzaam voelen en je voor hen echt het verschil kunt maken.

‘Liefde en aandacht geven aan mensen die dit het hardst nodig hebben, dat is voor mij de ultieme kerstgedachte. En hoe kan ik hier beter gestalte aan geven dan als verpleegkundige in de wijk? Mensen voelen de eenzaamheid heviger tijdens de feestdagen. Soms ben ik de enige die ze zien op een dag. Op zo’n moment maak je echt een verschil.

Ik geef graag wat verlichting door ze een luisterend oor te bieden, een hand op de schouder en wat extra aandacht. Ik vraag hoe ze zich voelen en wat kerst voor hen betekent. Ik heb meer aandacht voor het psychisch welzijn en doe niet alleen de zorgtaken aan het lijf.

Er zijn altijd cliënten bij wie de familie met kerst de zorgtaken overneemt. Dan blijft er meer tijd over voor cliënten die het moeilijk hebben. En anders blijf ik wat langer in mijn eigen tijd.

Natuurlijk zou ik in die periode zoveel mogelijk bij mijn gezin willen zijn, maar sommige cliënten hébben niet eens familie. Soms bespreken mijn collega’s en ik de eenzame cliënten en of we iets voor hen kunnen betekenen.

Ik heb wel eens familieleden gebeld om te vragen of ze langs zouden willen komen. Soms helpt dat, en wordt het contact enigszins hersteld. Maar ik krijg ook wel eens boosheid of een “waar bemoei je je mee?” Maar dan heb ik het in elk geval geprobeerd. Dat moet je als verpleegkundige ook naast je neer kunnen leggen. We zijn geen superhelden, we doen ons best.’

‘Er hangt een speciale sfeer in het ziekenhuis’

Tjitske Pol (55) is chirurgisch verpleegkundige op afdeling Bariatrie en interne in het Medisch Centrum Leeuwarden. Zij werkt graag tijdens kerst omdat ze er het ‘ultieme kerstgevoel’ van krijgt.

‘Op eerste kerstdag is het om zes uur stil en – op wat kerstlichtjes na – donker in ons ziekenhuis. En dan hoor je ze opeens vanuit de verte aankomen: iemand die op een dwarsfluit speelt, een blokfluit, prachtig gezang. Een groepje van zo’n acht ziekenhuismedewerkers loopt in witte gewaden als kerstengelen door de gangen, terwijl ze bekende kerstliedjes zingen en spelen. Hun bladmuziek staat op een rijdend karretje en wordt bijgeschenen door zaklampen. Patiënten glimlachen, of pinken een traan weg. En ik sta ernaar te kijken met kippenvel op mijn armen.

Dat is voor mij het ultieme kerstgevoel en een van de redenen dat ik het zo mooi vind om met kerst te werken. Er hangt een speciale sfeer in het ziekenhuis, wat al begint met het Leger des Heils dat op kerstavond een presentje komt brengen. Ik ben niet gelovig, maar de naastenliefde en saamhorigheid die je voelt tijdens kerst, vind ik bijzonder.

Sommige mensen die met kerst in het ziekenhuis liggen, vertellen me dat ze dat juist fijn vinden, omdat er thuis niemand op ze wacht. Die eenzaamheid is schrijnend, maar ook bijzonder dat je op zo’n moment als verpleegkundige aandacht kunt geven aan deze mensen. Vroeger was dit nóg meer: dan stonden we een dag voor kerst krulspelden in te draaien bij patiënten, zodat hun haar netjes zat. Nu is zoiets ondenkbaar, alleen al vanuit hygiënisch oogpunt.

Er zijn ook moeilijke momenten, wanneer een patiënt bijvoorbeeld (onverwacht) overlijdt tijdens kerst. Ik heb wel eens meegemaakt dat familie in glitterende feestkleding aan het sterfbed stond, omdat de toestand van hun naaste ineens verslechterde. Het is mooi dat je de familie dan kunt opvangen. Voor die mensen zal kerst nooit meer hetzelfde zijn.’

‘De jaarwisseling? Zegt mij niks’

Ellen van der Gulik (58) is verpleegkundige op de neonatologie van de Noordwest Ziekenhuisgroep in Alkmaar. Zij draait ieder jaar vrijwillig nachtdienst met Oud en Nieuw zodat collega’s vrij kunnen zijn.

‘Het enige verschil dat Oud en Nieuw maakt, is dat je 2019 schrijft in plaats van 2018. Het zegt mij niks. Ik hoef daar niet uitgebreid bij stil te staan en af te tellen met champagne. Daarom heb ik nooit problemen met nachtdienst tijdens de jaarwisseling.

Daar zijn mijn collega’s erg blij mee: ze hoeven zich nooit zorgen te maken dat ze met Oud en Nieuw niet vrij kunnen zijn, want ik werk altijd – en altijd met dezelfde collega. Vooral de jongeren vinden het fijn: die kunnen naar een feestje.

Als ik niet zou werken op 31 december, zou ik waarschijnlijk om tien uur ’s avonds al op de klok kijken of het al twaalf uur is, zodat ik naar bed kan. De sfeer op de afdeling vind ik wel gezellig: de versiering, de ouders die graag met de jaarwisseling bij hun kindje willen zijn.

Mijn collega’s en ik nemen allemaal wat lekkers mee. Ik zorg meestal voor de hartige hapjes. Vroeger kon wat dat betreft veel meer, toen hadden we gaspitten, kookplaten en konden de ramen open. Nu kan dit niet meer vanwege klimaatbeheersing en veiligheidseisen. Een broeder nam zelfs eens een frituurpan mee, een simpel zwart pannetje met vet. We bakten er bamihapjes en frikadellen in, maar dat stonk natuurlijk enorm. In het hele ziekenhuis hing een frituurlucht. Het nachthoofd – een non – ging woedend op zoek om te zien waar die stank toch vandaan kwam. We zetten het pannetje gauw op het balkon en deden alsof we van niets wisten. Dat was wel lachen.’