Taskforce zet in op wensen zorgverleners, teamleiders hebben meer steun nodig

Anders leren en werken, een flexibele crisisregeling, en gedragsverandering bij teamleiders en leidinggevenden. Dat zijn de drie hoofdthema’s van de Taskforce die minister Helder advies geeft over ondersteuning en behoud van zorgverleners in crisistijd.

De voorgestelde maatregelen van de Taskforce Ondersteuning Optimale Inzet Zorgverleners stuurde minister Helder op 12 april naar de Tweede Kamer. Dit is het tweede (eind)advies van de Taskforce.

Pijlers van dit eindadvies zijn anders leren en werken, een flexibele crisisregeling en gedragsverandering bij teamleiders en direct leidinggevenden.

In januari presenteerde de Taskforce haar eerste advies, met maatregelen die op korte termijn de inzet van zorgpersoneel in tijden van crisis kan verbeteren. Dat gaat van ontzorgen van zorgverleners (huisvesting, kinderopvang, vervoer), ondersteuning bij behoud van collega’s met long covid, tot de inzet van combibanen en flexibelere inzet in de regio. Het eindadvies bevat beleidsverbeteringen die de aanbevelingen uit het eerste advies mogelijk moeten maken.

Anders leren en werken

Om de mogelijke winterpiek op te vangen, stelt de Taskforce voor om mbo-v en hbo-v studenten verpleegkunde in leerjaar 3 en 4 meer in de praktijk te laten leren. Innovatieve vormen van trainen en opleiden ziet zij ook zitten, omdat mensen op die manier efficiënter worden opgeleid. Denk bijvoorbeeld aan regionale skillslabs.

Ook zouden zorgprofessionals flexibeler en breder ingezet kunnen worden. Bijvoorbeeld dankzij de ontwikkeling van een modulair programma voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers.

‘Wat heb jij nodig om op een fijne manier je werk te kunnen doen?’ Dat is de vraag die leidend zou moeten zijn, vindt Simone Kok. Zij is ic-verpleegkundige in Amsterdam UMC en dacht als lid van de klankbordgroep van de Taskforce mee over de adviezen.

In een filmpje dat is gemaakt rond het eindadvies zegt ze: ‘Als jij nachtdiensten zou willen draaien, dan zou dat ook moeten kunnen. Juist doordat je de uren flexibel gaat indelen helpt dat thuis meer rust te crëeren.’

Flexibele crisisregeling

Volgens de Taskforce moeten zorgmedewerkers in crisistijd buiten hun werk praktisch, fysiek en psychisch maximaal ontlast worden. Want zij zijn het belangrijkste kapitaal binnen de zorg, en bepalend voor de zorgcapaciteit en de mogelijkheid om op te schalen.

Versoepel bijvoorbeeld de wettelijke bevoegdheidseisen in de Wet BIG, dat levert tijd op omdat de herregistratie wordt opgeschort.

Andere suggesties: vergoed als overheid een deel van de kosten om zorgprofessionals te ontzorgen (kinderopvang). En laat zorgmedewerkers en werkgevers samen bepalen hoe de eersten ontlast kunnen worden. Zodat ze meer uren kunnen draaien als dat nodig is.

Want als zorgmedewerkers extra willen werken, kan dat een deel van de werkdruk wegnemen. Alleen levert het voor veel collega’s nu nog te weinig op, stelt Kok.

‘Er zijn collega’s die best meer willen werken, maar ze zien daar netto nauwelijks iets van terug. Die mensen willen we juist meer aan het bed hebben maar die krijgen we niet omdat het niet loont.’ De Taskforce wil dat probleem onder meer tackelen met een belastingregeling, zodat er netto meer overblijft.

Gedragsverandering

Tot slot benadrukt de Taskforce dat ‘een stevige positie van zorgprofessionals’ door covid-19 niet vanzelfsprekend verbeterd is. Daarvoor is een structurele aanpak nodig. De commissie richt zich hierbij vooral op de rol van teamleiders/direct leidinggevenden.

Wat moeten teamleiders zoal doen en hoe zorgen ze ervoor dat ze faciliterend zijn? Volgens de Taskforce moeten ze onder meer: investeren in positieve relaties met medewerkers en in instroom en behoud medewerkers, en steun bieden in tijden van stress.

Maar ook: mensen uitdagen om stappen te zetten in hun loopbaan en de vertaling maken van algemene maatregelen naar de individuele behoeften van medewerkers.

In de praktijk wordt in veel instellingen echter weinig tijd en geld besteed aan de ontwikkeling van leiderschapskwaliteiten van teamleiders. Ze moeten zich vooral richten op productie. En niet op lange termijn doelen zoals betrokkenheid, werkgeluk en vitaliteit van hun teamleden.

Volgens de commissie is het oplossen van deze problemen niet eenvoudig, maar essentieel voor de structurele aanpak van werkgeluk en behoud van medewerkers.