Veelgestelde vragen over verplegen tijdens coronacrisis

Wie vallen nou precies onder de risicovolle en kwetsbare patiënten?

Kwetsbare personen of mensen met een zwakke gezondheid zijn mensen van 70 jaar en ouder en mensen die een van deze aandoeningen hebben, zie het lijstje hieronder. Aanvullende preventie-adviezen voor hoogrisicogroepen.

• afwijkingen en functiestoornissen van de luchtwegen en longen;
• chronische hartaandoeningen;
• diabetes mellitus (suikerziekte);
• ernstige nieraandoeningen die leiden tot dialyse of niertransplantatie;
• verminderde weerstand tegen infecties:
  • door medicatie voor auto-immuunziekten,
  • na orgaantransplantatie,
  • bij hematologische aandoeningen (bloedziekten),
  • bij aangeboren of op latere leeftijd ontstane afweerstoornissen waarvoor behandeling nodig is,
  • bij chemotherapie en/of bestraling bij kankerpatiënten.

Wat zijn de richtlijnen over ventilatie?

Vermijd zoveel mogelijk het gebruik van ventilatoren en mobiele airco’s in een gemeenschappelijke ruimte, adviseert het RIVM. ‘Hoewel onderbouwing ontbreekt of door de geforceerde luchtstromen druppels met SARS-CoV-2 verder dan 1,5 meter kunnen komen en zo kunnen leiden tot een besmetting, is het ook niet uit te sluiten.’ Bij een hittegolf is het advies om ventilatoren en mobiele airco’s alleen in gemeenschappelijke ruimten (zoals een verpleeghuis) te gebruiken als er geen andere verkoeling mogelijk is. Een ventilator gebruiken om een patiënt in de laatste levensfase af te koelen raadt het LUMC in een online scholing vanwege het besmettingsgevaar af.

Moet ik bij cliënten douchen extra maatregelen nemen?

Douchen is net als bijvoorbeeld tandenpoetsen geen aerosolvormende handeling, aldus het RIVM. ‘Op het moment dat de cliënt geholpen moet worden en de 1,5 meter afstand niet lukt, moet je een chirurgisch mondneusmasker, schort, handschoenen en spatbril dragen.’

Wat is de reanimatie-procedure bij covid-19?

Zorgmedewerkers in het ziekenhuis mogen mond-op-mondbeademing toepassen bij het reanimeren, behalve bij een patiënt met covid-19 of verdenking daarop. Dat is het huidige advies van de Nederlandse Reanimatie Raad. Bij patiënten met covid-19 of verdenking wordt ook mond-op-maskerbeademing afgeraden, lees meer over de aangepaste adviezen voor reanimeren bij (een vermoeden van) covid-19.

Hoe geef je zo goed mogelijk palliatieve zorg bij covid-19?

Covid-19 kent meestal een grillig beloop en symptoombestrijding is zeker bij patiënten in de laatste levensfase heel lastig. Aandacht geven is meer dan ooit het credo. Een verpleegkundig consulent palliatieve zorg gaat in dit artikel in op wat te doen bij veelvoorkomende symptomen in de laatste levensfase bij covid-19, zoals dyspneu, angst, onrust en delier. Ook dit overzicht van de richtlijnen voor afleggen na overlijden aan covid-19 kun je waarschijnlijk goed gebruiken. Nursing vroeg bovendien verpleegkundigen hun ervaringen te delen over de stervensfase bij covid-19.  

Welke klachten kan een ex-covid-19-patiënt overhouden aan de ziekte?

Ook al is er nog geen zekerheid over de langetermijneffecten van covid-19, medisch specialisten zien wel restklachten die ze herkennen van patiënten die SARS hebben gehad, daar het virus dat SARS veroorzaakt (officieel SARS-CoV) verwant is aan het huidige coronavirus ((officieel SARS-CoV-2). Zo zou, net als bij sommige ex-SARS-patiënten gebeurde, door covid-19 het longweefsel dusdanig beschadigd kunnen raken dat longfibrose optreedt (verlittekening van longweefsel). Ook waarschuwt de Federatie Medisch Specialisten voor een verhoogd risico op trombo-embolische complicatie zoals longembolieën, en kan bij mensen die vanwege covid-19 op de ic hebben gelegen een verzameling symptomen optreden die het post-intensive care syndroom (PICS) genoemd wordt genoemd. Meer over de mogelijke gevolgen, zowel fysiek, cognitief als psychologisch, lees je in het artikel over nazorg bij covid-19. Daarin wordt ook uitgelegd wanneer een patiënt coronavrij is.

Is het veilig om een covid-19-patiënt te verplegen als je zwanger bent?

RIVM: ‘We zien bij zwangere vrouwen dat infectie met het virus hetzelfde verloop heeft als bij vrouwen die niet zwanger zijn. Voor zover bekend is er geen verhoogde kans op een miskraam of aangeboren afwijkingen door infectie met dit virus. Toch is het in algemene zin voor zwangere niet verstandig, en mag het Arbo-technisch ook niet, hen bloot te stellen aan infectieziekten.’ Lees hier waarom.

Is het veilig om een covid-19-patiënt te verplegen als je psoriasis hebt?

RIVM: ‘Ja dat is veilig. Alleen bij immuunmodulerende therapie (of andere weerstandverlagende therapieën) is het belangrijk dat er navraag wordt gedaan bij de eigen behandelend arts (zie ook de informatie over risicogroepen hierboven).

Beschermende middelen

Wat moet je weten over mondmaskers?

Er zijn FFP1, FFP2 mondneusmaskers en chirurgische mondmaskers, en dan zijn er ook nog meerdere typen chirurgische mondmaskers die niet allemaal even goede bescherming bieden. De verschillen tussen de soorten en de meest actuele RIVM-adviezen over het gebruik van mondmaskers lees je in dit artikel.

Kun je mondmaskers veilig hergebruiken?

Uit een pilotonderzoek van het RIVM bleek dat FFP-maskers na tweemaal gesteriliseerd te zijn met waterstofperoxide nog steeds hun vorm hadden behouden, en voldoende in staat waren deeltjes tegen te houden. Maar ook al is deze toepassing volgens het OMT mogelijk nuttig bij ernstige tekorten aan mondmaskers, er zijn ook belangrijke nuances. Arjan van Drongelen, RIVM-specialist op het gebied van schoonmaak, desinfectie en het steriliseren van medische hulpmiddelen legt uit welke.

Hoe staat het met de voorraad mondkapjes, handschoenen, schorten en veiligheidsbrillen?

Zorgverleners krijgen bij een eventuele tweede coronagolf tijdig voldoende mondkapjes, zei minister van medische zorg Tamara van Ark in juli. De minister gaf een update over hoeveel mondkapjes Nederland zelf gaat produceren en hoeveel voorraad er van elders binnen gaat komen. Nursing informeerde in augustus zelf bij verschillende partijen (vakbonden en meerdere vertegenwoordigers van het Regionaal Overleg Acute Zorgketen) over een mogelijk tekort aan handschoenen en andere beschermende middelen, toen werd nog geen tekort verwacht.

Klopt het dat ik in de wijkverpleging vanuit mijn eigen professie mag inschatten of ik een mondkapje moet dragen?

Ja. De RIVM-richtlijn voor het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen buiten het ziekenhuis schrijft in algemene zin voor dat beschermende middelen niet nodig zijn wanneer de afstand tot de patiënt meer dan 1,5 meter is. Dit geldt ook voor het snel iets aangeven aan een patiënt of iemand te hulp schieten, zelfs als er sprake is van (symptomen van) besmetting met het coronavirus. Maar sinds begin mei is toegevoegd dat zorgverleners als de specifieke situatie daarom vraagt, op basis van hun professionele inzichten en ervaring beredeneerd mogen afwijken van deze uitgangspunten en medische beschermingsmiddelen naar eigen inzicht kunnen gebruiken. Er is ook een handreiking om verpleegkundigen en andere zorgverleners te helpen zorgvuldige afwegingen te maken over het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, V&VN stelde deze handreiking op.

Welke regels gelden er nog meer bij het gebruik van mondneusmaskers en andere beschermende middelen?

Werk je in het ziekenhuis, kijk voor de meest actuele adviezen van het RIVM in deze richtlijn, voor professionals buiten het ziekenhuis is er deze richtlijn.

Rechten en plichten

Moet je ja zeggen tegen werken op een covid-afdeling?

Je vindt het antwoord in het artikel ‘Moet je ja zeggen tegen werken op een covid-afdeling: de regels’

Mag je patiënten weigeren te verplegen als ze het coronavirus hebben?

Vakbonden geven antwoorden in dit artikel ‘Corona: rechten en plichten van verpleegkundigen’ 

Welke gevolgen heeft in quarantaine moeten voor mijn vakantiedagen?

Vakbonden geven antwoorden in dit artikel ‘Kun je niet op vakantie vanwege covid-19? Dit zijn de regels’

Als ik naar een gebied op vakantie ga, dat tijdens mijn vakantie oranje of rood gebied wordt, mag ik dan na thuiskomst wel werken of moet ik dan eerst in quarantaine?

Lees alles over code rood, oranje en geel in het artikel ‘Reizen en mogelijke corona-uitbraken: dit zijn de regels over rood, oranje en geel’