'Verpleegkundigen worden onzeker van suïcidale patiënten'

Heeft de algemeen verpleegkundige genoeg kennis van de psychiatrische patiënt?

‘Ik denk dat het hen qua theorie aan niets ontbreekt op de opleiding. Het schort alleen wel eens aan praktijkkennis. Op school verwerven verpleegkundigen de basiskennis, het is de bedoeling dat deze op de werkvloer wordt aangevuld. Maar dat lukt niet altijd. Daarom probeer ik in mijn workshops aan de hand van praktijkcasussen meer helderheid te geven over psychiatrische ziektebeelden.’

Waar denk je dat verpleegkundigen de meeste moeite mee hebben?

‘Veel verpleegkundigen vinden het lastig om te gaan met patiënten die suïcidaal zijn. Iemand die een poging tot zelfdoding heeft gedaan, komt als eerste terecht op een afdeling in een algemeen ziekenhuis. Verpleegkundigen kunnen hierover onzeker zijn. Het is ook niet niks als je een patiënt hebt die zegt: “Ik wil een einde aan mijn leven maken”, terwijl ernaast iemand ligt met terminale kanker die niets liever wil dan blijven leven. Het is een enorme kookpot aan emoties, waarin ook vragen opborrelen zoals: moet ik de hele tijd bij deze patiënt blijven, of juist afstand houden? Waarom gaat hij niet naar een psychiatrische afdeling? Hoe moet ik reageren als de patiënt zegt zelfmoord te willen plegen? Daar ga ik tijdens de Nursing Experience op in.’

Nursing Experience 2016
Ook dit jaar geeft Ferdy Pluck een workshop op de Nursing Experience, deze keer over het e-health en het gebruik van apps in je werk. Meer informatie en aanmelden>>>

Wat is hierbij een belangrijke tip?

‘Neem het serieus. Ook al komt iemand voor de derde keer in een week op je afdeling omdat hij geautomutileerd heeft. Als een patiënt zegt dat hij zelfmoord wil plegen, ga hier dan ook serieus het gesprek over aan, en probeer erachter te komen wat de suïcidaliteit heeft uitgelokt. Op die manier verkrijg je waardevolle informatie waar een arts veel aan kan hebben. En: je patiënt voelt zich gehoord, wat ook heel belangrijk is. Dat gevoel heeft hij niet als je op zijn doodswens antwoordt met: “Okay, ik schrijf het op.”‘

Een andere workshop die je geeft gaat over verslaving in het ziekenhuis. Waar moeten verpleegkundigen vooral op letten?

‘Het is heel belangrijk om een goede anamnese af te nemen. Want veel verslaafden ontkennen dat ze verslaafd zijn. En wanneer is iemand eigenlijk precies verslaafd? Is dat bij drie biertjes per week, of een dagelijks biertje? In mijn workshop krijg je hier antwoord op. Ik geef tips over hoe je een verslaving herkent, waar je op moet letten en hoe je dit goed uitvraagt bij een anamnesegesprek. Hiermee kun je het risico op een onthoudingsdelier flink verkleinen. Daarnaast leer ik verpleegkundigen iets over afbouwschema’s en wanneer je een kort of lang afbouwschema inzet.’

Wat valt er te leren van je workshop over persoonlijkheidsstoornissen?

‘Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis vragen om een specifieke bejegening. En deze verschilt per stoornis. Ik kan bij deze workshop onmogelijk alle vormen behandelen, dus ik beperk me tot persoonlijkheidsstoornissen waarbij verpleegkundigen zich het meest ongemakkelijk kunnen voelen. Zoals de narcistische persoonlijkheidsstoornis, antisociale stoornissen, en borderline. Patiënten met borderline kunnen mensen tegen elkaar uitspelen: “Maar je collega zei dat het wél mocht.” Ik geef verpleegkundigen tips en tricks hoe ze hiermee om kunnen gaan.’

Speelt agressie hierbij ook een rol?

‘Absoluut. Verpleegkundigen kunnen de neiging hebben om veel te slikken “omdat dat nu eenmaal bij het ziektebeeld hoort”. Maar ook dan zijn er grenzen aan wat een patiënt mag zeggen, en die mag je als verpleegkundige zeker aangeven. Dat geldt ook als je in de thuiszorg werkt, met psychotische cliënten, het onderwerp van mijn derde workshop.

Daarin zal ik vooral ingaan op de bejegening van deze patiënten. Bijvoorbeeld of het handig is om met wanen mee te gaan, of juist niet.’

Zijn de drie workshops die je geeft – persoonlijkheidsstoornissen, verslaving in het ziekenhuis en psychose in de thuiszorg – afzonderlijk te volgen?

‘Jazeker. De workshops zijn geschikt voor verpleegkundigen uit alle werkvelden, intra- en extramuraal. Ik zal over elk onderwerp wat basistheorie geven, en vervolgens de deelnemers casussen uit de praktijk voorleggen. En natuurlijk kunnen deelnemers ook zelf onderwerpen aansnijden waar ze in hun werk mee worstelen. Het wordt dus interactief.’

Wat hoop je met je drieluik te bereiken?

‘Meer begrip en respect kweken voor de zieke patiënt. Want dat is iemand met een persoonlijkheidsstoornis: ziek. En daardoor is hij moeilijker in de omgang. Deze patiënten hebben een chronische aandoening die meestal niet meer overgaat. Door meer inzicht te geven in wat er in de patiënt speelt, hoop ik dat verpleegkundigen meer respect krijgen voor de patiënt, wat de behandeling voor beide partijen meteen een stuk prettiger maakt.’
*Ferdy Pluck is verpleegkundig specialist GGZ Centraal, locatie Lelystad

Klinisch behandelaar op afdeling ouderenpsychiatrie – doet onderzoek naar uitdagend gedrag bij ouderen met psychiatrische aandoeningen