‘Ziekenhuizen kunnen veel meer stagiaires plaatsen’

In 2014 heb je in opdracht van de NVZ een opdracht gedaan om te kijken hoe hogescholen hun stagecapaciteit kunnen verhogen. Wat denk jij als je leest dat er te weinig goede stages zijn?
‘Dat is natuurlijk heel contraproductief en op z’n minst onwenselijk. Ik denk namelijk dat ziekenhuizen hun aantal stagiaires met minimaal een derde, en misschien wel twee keer zoveel kunnen vergroten.’

Hoe dan?
‘Door het in leven roepen van meer leerafdelingen: afdelingen die volledig worden gedraaid door studenten. We hebben de ervaring dat dit erg goed kan werken. Een goed voorbeeld is wat mij betreft een ZIC (Zorg Innovatie Centrum), zoals ze die bijvoorbeeld in ons ziekenhuis in Tilburg hebben. Daar werken verpleegkundigen van de hogescholen Fontys en Avans samen met professionals op een speciale afdeling.  Er werken twee keer zoveel stagiaires als op een gewone zorgafdeling: 20 in plaats van de 9 die ze eerst hadden.’ 

Maar hoe werkt zo’n ZIC?
‘Een ZIC is een leeromgeving binnen een bestaande afdeling van bijvoorbeeld een ziekenhuis, waar studenten zelfstandig de afdeling draaien. De jongerejaars studenten worden ingewerkt door ouderejaars en mogen taken zelfstandig uitvoeren zodra ze hebben laten zien hiervoor bekwaam te zijn, zoals, het inbrengen van een sonde of katheter, coördineren van de zorg, begeleiden jongerejaars et cetera.  Vaak beginnen de studenten met de zorg voor één patiënt en breiden dit gedurende hun stage uit.  Aan het begin en het einde van de dag wordt er met z’n allen geëvalueerd in het bijzijn van een gediplomeerd verpleegkundige. Studenten draaien alle diensten, en er is natuurlijk altijd back-up van gediplomeerde verpleegkundigen.’

Wat vinden patiënten ervan?
‘Hen wordt van tevoren uitgelegd hoe het op de afdeling werkt. Zij hebben hier doorgaans geen moeite mee en vinden al die jonge mensen vaak leuk! Mocht dat wel zo zijn dan wordt daar uiteraard rekening mee gehouden.’

Hebben de gediplomeerde verpleegkundigen hier ook nog iets aan?
‘Zeker. Studenten brengen nieuwe, en actuele kennis met zich mee, die vervolgens wordt gebruikt in verbetertrajecten en innovaties die ze samen met de gediplomeerde verpleegkundigen opzetten. Ook wordt veel samengewerkt met de lectoraten van de hogescholen waar de studenten aan verbonden zijn, waardoor medewerkers ook betrokken worden bij bijvoorbeeld verpleegkundig onderzoek en evidenced based practice. Daardoor kunnen ook de gediplomeerde verpleegkundigen zichzelf ontwikkelen en houden ze hun kennis up to date.’

Hoe is school hierbij nog betrokken?
‘In het ETZ komt een halve dag per week een verpleegkunde docent (Lecturer Practitioner) in uniform naar de afdeling. Zij fungeert als vraagbaak voor de praktijkopleider, werkbegeleiding en studenten. Ook doet zij intervisie met de studenten op de werkplek door school of praktijk; en verzorgt ze samen met deskundige uit de praktijk, bijvoorbeeld een wond- of diabetesverpleegkundige, vast onderwijs één keer per week voor studenten. In Tilburg is dit opengezet voor alle studenten in het ziekenhuis en vaak druk bezocht.’

Wat zijn de voorwaarden om een ZIC te laten slagen?
‘Sowieso moeten afdelingsleiding en de gediplomeerde collega’s doordrongen zijn van de noodzaak om meer verpleegkundigen op te leiden. Immers, studenten brengen óók reflectie op het handelen van de gediplomeerden. Dat kan confronterend zijn. Daarbij moet de begeleider kunnen coachen, affiniteit hebben met onderwijs en studenten én er bovendien rekening mee houden dat hij in mindere mate zelf in de zorg staat. Immers, op een ZIC verlenen de stagiaires de zorg! Daarnaast moeten collega’s ervoor open staan dat naast de patiëntenzorg het leerproces leidend is. Dat blijkt al als aan het begin van de dag zowel de werkbegeleider als de student hun leerdoelen bespreken.’