De @EersteKamer heeft 3 wetten aangenomen die te maken hebben met gedwongen zorg. Hulpverleners krijgen meer mogelijkheden om zorg te verlenen aan mensen die dat zelf niet willen. Minister @hugodejonge en staatssecretaris @PaulBlokhuis leggen het in dit filmpje uit. pic.twitter.com/qdqLxr8hYF
— MinVWS (@MinVWS) January 23, 2018
De nieuwe Wet zorg en dwang gaat over onvrijwillige zorg aan mensen met dementie en een verstandelijke beperking. De nieuwe wet komt in de plaats van de wet BOPZ. Het uitgangspunt van de nieuwe wet is niet langer dreiging van gevaar, maar ‘Nee, tenzij’. Dat betekent dat onvrijwillige zorg in principe niet mag worden toegepast, tenzij sprake is van ernstig nadeel voor de cliënt of zijn omgeving. De belangrijkste veranderingen op een rij
Ruimer begrip
In de nieuwe wet wordt vrijheidsbeperking ruimer opgevat, breder dan in de huidige wet BOPZ, zo legde Vilans-medewerker Marjolein de Vliet uit in dagblad Trouw. ‘Het gaat het om veel meer dan alleen onrustbanden: het onder dwang toedienen van vocht en voeding, medicijnen (inclusief kalmeringsmiddelen), beperking van de bewegingsvrijheid, toezicht houden (ook camera’s) én beperkingen om het eigen leven in te richten. Onder dit laatste vallen ook huisregels die heel beperkend kunnen zijn.’ Andere veelvoorkomende maatregelen zijn: bedhekken, de rolstoel op de rem, een dichte buitendeur, vaste bedtijden en geen keuze in maaltijden.
Onvrijwillige zorg in de Wzd
‘Onvrijwillige zorg’ is zorg waartegen de cliënt of zijn vertegenwoordiger zich verzet en die bestaat uit:
- het toedienen van vocht, voeding en medicatie, en medische controles/handelingen
- beperken van de bewegingsvrijheid
- insluiten
- toezicht houden op de cliënt
- onderzoek aan de kleding of het lichaam
- onderzoek van de woon- of verblijfsruimte op middelen die het gedrag beïnvloeden en op gevaarlijke voorwerpen
- controleren op de aanwezigheid van middelen die het gedrag beïnvloeden
- beperkingen in de vrijheid om het eigen leven in te richten, waardoor de cliënt iets moet doen of nalaten (inclusief het gebruik van communicatiemiddelen)
- beperkingen in het recht op het ontvangen van bezoek
De regels over opname van onvrijwillige zorg in het zorgplan en de evaluatie zijn altijd van toepassing (ook als de vertegenwoordiger instemt en de cliënt zich er niet tegen verzet) bij:
- medicatie die gedrag en/of bewegingsvrijheid beïnvloedt en die niet wordt toegediend volgens de geldende professionele richtlijnen
- maatregelen waardoor de cliënt enige tijd in zijn bewegingsvrijheid wordt beperkt
Laatste redmiddel
Vrijheidsbeperkende maatregelen en dwangzorg voor dementerenden zijn alleen toegestaan als allerlaatste redmiddel. Zorgverleners moeten eerst alternatieven overwegen voordat ze tot dwangmaatregelen overgaan. Er moet daarbij een zorgvuldige afweging worden gemaakt door een multidisciplinair team.
Stappenplan
Voordat zorgverleners onvrijwillige zorg mogen inzetten, doorlopen ze eerst een stappenplan. Ze analyseren de situatie van de cliënt, bekijken alternatieven en schakelen externe deskundigheid in. Het stappenplan Zorg en Dwang is van de website Zorgvoorbeter te downloaden.
Registreren
Zorgverleners moeten in een zorgplan vastleggen wat ze allemaal geprobeerd hebben voordat ze tot dwang overgaan. Het besluit wordt geregistreerd en binnen drie maanden geëvalueerd. De Inspectie voor de Gezondheidszorg kan de wet vervolgens naleven.
Ook thuis
In de oude wet BOPZ moest een patiënt eerst opgenomen zijn voordat gedwongen zorg kon worden ingezet. Voor mensen die thuis verpleegd worden was er nog geen wetgeving. De nieuwe regels gelden nu ook voor zorg buiten instellingen, zoals thuis of op de dagbesteding.
Zorgverantwoordelijke
Een belangrijke verandering is de komst van een zorgverantwoordelijke, meldt beroepsvereniging V&VN. De persoon is verantwoordelijk voor het opstellen van het zorgplan, de coördinatie van de zorg en betrokken bij eventuele gedwongen zorg. Volgens V&VN heeft minister de Jonge (VWS) expliciet aangegeven dat deze rol pragmatisch moet worden ingevuld door de zorgverlener die intensief bij de cliënt is betrokken. Dit kan dus bijvoorbeeld een verzorgende IG of een verpleegkundige zijn.
Vilans behandelt een aantal prangende vragen over de Wet zorg en dwang op haar website.
