Wet zorg en dwang: de veranderingen op rij

De @EersteKamer heeft 3 wetten aangenomen die te maken hebben met gedwongen zorg. Hulpverleners krijgen meer mogelijkheden om zorg te verlenen aan mensen die dat zelf niet willen. Minister @hugodejonge en staatssecretaris @PaulBlokhuis leggen het in dit filmpje uit. pic.twitter.com/qdqLxr8hYF

— MinVWS (@MinVWS) January 23, 2018

De nieuwe Wet zorg en dwang gaat over onvrijwillige zorg aan mensen met dementie en een verstandelijke beperking.  De nieuwe wet komt in de plaats van de wet BOPZ. Het uitgangspunt van de nieuwe wet is niet langer dreiging van gevaar, maar ‘Nee, tenzij’. Dat betekent dat onvrijwillige zorg in principe niet mag worden toegepast, tenzij sprake is van ernstig nadeel voor de cliënt of zijn omgeving. De belangrijkste veranderingen op een rij

Ruimer begrip

In  de nieuwe wet wordt vrijheidsbeperking ruimer opgevat, breder dan in de huidige wet BOPZ, zo legde Vilans-medewerker Marjolein de Vliet uit in dagblad Trouw. ‘Het gaat het om veel meer dan alleen onrustbanden: het onder dwang toedienen van vocht en voeding, medicijnen (inclusief kalmeringsmiddelen), beperking van de bewegingsvrijheid, toezicht houden (ook camera’s) én beperkingen om het eigen leven in te richten. Onder dit laatste vallen ook huisregels die heel beperkend kunnen zijn.’ Andere veelvoorkomende maatregelen zijn: bedhekken, de rolstoel op de rem, een dichte buitendeur, vaste bedtijden en geen keuze in maaltijden.

Laatste redmiddel

Vrijheidsbeperkende maatregelen en dwangzorg voor dementerenden zijn alleen toegestaan als allerlaatste redmiddel. Zorgverleners moeten eerst alternatieven overwegen voordat ze tot dwangmaatregelen overgaan. Er moet daarbij een zorgvuldige afweging worden gemaakt door een multidisciplinair team.

Stappenplan

Voordat zorgverleners onvrijwillige zorg mogen inzetten, doorlopen ze eerst een stappenplan. Ze analyseren de situatie van de cliënt, bekijken alternatieven en schakelen externe deskundigheid in. Het stappenplan Zorg en Dwang is van de website Zorgvoorbeter te downloaden.

Registreren

Zorgverleners moeten in een zorgplan vastleggen wat ze allemaal geprobeerd hebben voordat ze tot dwang overgaan. Het besluit wordt geregistreerd en binnen drie maanden geëvalueerd. De Inspectie voor de Gezondheidszorg kan de wet vervolgens naleven.

Ook thuis

In de oude wet BOPZ moest een patiënt eerst opgenomen zijn voordat gedwongen zorg kon worden ingezet. Voor mensen die thuis verpleegd worden was er nog geen wetgeving. De nieuwe regels gelden nu ook voor zorg buiten instellingen, zoals thuis of op de dagbesteding.

Zorgverantwoordelijke

Een belangrijke verandering  is de komst van een zorgverantwoordelijke, meldt beroepsvereniging V&VN. De persoon is verantwoordelijk voor het opstellen van het zorgplan, de coördinatie van de zorg en betrokken bij eventuele gedwongen zorg. Volgens V&VN heeft minister de Jonge (VWS) expliciet aangegeven dat deze rol pragmatisch moet worden ingevuld door de zorgverlener die intensief bij de cliënt is betrokken. Dit kan dus bijvoorbeeld een verzorgende IG of een verpleegkundige zijn.