Het krachtige effect van muziek op het brein

Talloze onderzoeken tonen aan dat muziek een toegankelijke tool om het brein op een positieve manier te stimuleren en klachten als pijn en angst te verminderen. Hoe ziet dit eruit binnen de dagelijkse zorgpraktijk?

Tijdens het Brein College met prof. dr. Erik Scherder leer je alles over de hersenen, met als terugkerend thema: het effect van muziek op het brein. Wij hebben alvast wat punten op een rij gezet.

Naar favoriete muziek luisteren

Senior neurologie- en complementaire zorgverpleegkundige Anita van Meijel liet zich inspireren door Erik Scherder tijdens een congres: ‘Ik leerde dat geheugen, taalontwikkeling en motoriek allemaal baat hebben bij het luisteren van muziek.

Tijdens het congres vertelde hij dat muziek terecht komt in alle uithoeken van het brein. Dit effect wordt nog meer versterkt wanneer je luistert naar je lievelingsmuziek. Herinneringen en emoties worden geprikkeld, wat er voor zorgt dat je stemming vaak beter wordt.’

Begin met easy listening

Van Meijel zette deze kennis om in actie, in de vorm van een kwaliteitsopdracht. Van Meijel: ‘Ik heb mijn directe collega’s geïnterviewd, maar ook fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten, en neurologen. Daaruit bleek dat iedereen het zag zitten om met muziek verder te gaan.’

Toen ging het over op de praktische aanpak: ‘Overdag hebben de mensen vaak een druk programma, dus we bieden de mogelijkheid om muziek te luisteren in de avond aan. Het idee is om te startte met easy listening muziek, maar dan wel uit het genre wat de patiënt aanspreekt. Vaak is dit muziek waar de patiënt in de jongere jaren veel naar luisterde.’

Van Meijel ziet dat veel patiënten ervoor open staan en opfleuren: ‘Ik verpleegde een kwetsbare cva-patiënt die nog maar weinig kon. Maar zodra de muziek aanging, zag je dat de patiënt genoot.’ Daarnaast merkte zij in het algemeen positieve effecten op zoals minder vermoeidheid en minder warrigheid.

Haal herinneringen terug met muziek

Muziek speelt ook een rol in het terughalen van herinneringen. Dit is iets waar oprichters van De Gouden Herinnering Roel Kersten en Robin Thuss zich al lange tijd voor inzetten: ‘Wanneer mensen dementie hebben, verliezen ze vaak bepaalde herinneringen en de emoties daarbij.

Het lange termijngeheugen wordt als laatst aangetast. Dus jeugdherinneringen en emoties, bijvoorbeeld uit de tienerjaren, kunnen met behulp van muziek uit die tijd naar boven komen.’ Muziek heeft een positieve invloed op humeur, wat een zorgmoment makkelijker kan maken. Kersten en Thuss hebben daar een goed voorbeeld van:

‘Een cliënt wilde niet douchen. De wijkverpleging ging in gesprek om erachter te komen wat de lievelingsmuziek is van de cliënt. Dit wordt nu aangezet tijdens de douchesessies, wat ervoor zorgt dat de cliënt staat te swingen onder de douche.’

Prof. dr. Erik Scherder legt tijdens het Brein College uit wat de link tussen muziek, bewegen en de hersenen is. In dit filmpje krijg je een korte toelichting op wat dit betekent:

Naast de rol van muziek, gaat het congres ook in op leven met hersenletsel. Jurjen van Houweling is ervaringsdeskundige en neemt je tijdens het congres mee in zijn verhaal, met toelichtingen van Erik Scherder: