Beperkt ziekte-inzicht bij NAH: 3 tips voor goede benadering

Een jaar na het oplopen van NAH (niet-aangeboren hersenletsel) heeft bijna de helft van de mensen geen, of beperkt ziekte-inzicht. Hoe kun je de beste zorg geven aan deze groep?

Neuropsycholoog en docent Arno Prinsen is een van de sprekers op het congres Niet-aangeboren hersenletsel op 21 januari 2026. Tijdens zijn sessie leer je omgaan met beperkt ziekte-inzicht en motiveren.

Prinsen: ‘Wanneer het brein beschadigd is, kan het moeilijk zijn voor de cliënt om te snappen wat er precies aan de hand is. Er ontstaat een 2.0-versie van de cliënt. Het is aan jou als zorgmedewerker om cliënten te helpen ontdekken wie ze zijn geworden.’

1. Wees nieuwsgierig

‘Soms is het voor cliënten moeilijk om te begrijpen waarom er hulpverlening nodig is. Om het contact goed te leggen, moet je werken aan vertrouwen. Dat begint bij nieuwsgierige vragen stellen, zoals: Kunt u iets aanwijzen in uw kamer wat voor u belangrijk is? Kunt u iets vertellen over uzelf? Je hoeft niet direct te beginnen met uitleggen waarom je contact hebt met de cliënt.

Kijk om je heen, misschien hangen er foto’s van kleinkinderen aan de wand of loopt er een huisdier rond. Wees eerst nieuwsgierig naar de persoon en sluit aan bij hun beleving. Creëer het vertrouwen ook als de cliënt niet precies weet wat je komt doen. Dat is de basis van een connectie en zorgt ervoor dat je in ieder geval niet de deur uit gezet wordt.’

2. Orden hun wereld

‘Wanneer de vertrouwensband er is, kan je verder met het ordenen van hun wereld. Of te wel: zorg dat er opties zijn. Dus als een cliënt zich moet aankleden, zorg dan dat er 2 outfitopties zijn. Of laat iemand de keus maken om tv te kijken of radio te luisteren, of wat ze op hun brood willen. Op die manier zorg je ervoor dat cliënten regie over hun leven krijgen passend bij de beperkingen en mogelijkheden. Let er wel op dat je niet te veel opties aanbiedt. Dat kan weer zorgen voor keuzestress en een blokkeerreactie.

Door te ordenen krijgt iemand de tijd om na te denken over de nieuwe situatie met de hersenbeschadiging. En dat zorgt er weer voor dat er meer zicht komt op hoe hun leven er nu uitziet.’

3. Kom niet meteen met oplossingen

‘Soms zie je agressie, ontremming of onhandige interactie met andere cliënten. Dan kan je snel denken: dit is niet de bedoeling. Maar je moet altijd bedenken: begrijpt diegene waarom dit een probleem is? Wanneer cliënten iets niet begrijpen, gaan ze hun gedrag ook niet aanpassen. Zeg bijvoorbeeld geen dingen als: “Ik heb het toch gezegd, u moet niet naast die meneer zitten daar heeft u altijd ruzie mee. Ga maar ergens anders zitten.”

Sociale interactie is voor mensen met NAH vaak moeilijk. Dus iemand zal niet begrijpen wat het probleem is. Ga samen kijken wat een passende oplossing kan zijn, die past bij de structuur van de cliënt. Dat kost soms wat meer tijd. Als een cliënt bijvoorbeeld al zijn hele leven rond 11 uur ’s avonds gaat slapen en dat moet nu opeens om half 10, dan kan dat een stressreactie opleveren. Dat wil je voorkomen, en dat kan door flexibel mee te bewegen.’