• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to footer
Menu
Zoeken
Inloggen

Nursing.nl | Nursing voor verpleegkundigenNursing.nl | Nursing voor verpleegkundigen

Waarmee maken wij jou steeds beter?

  • Actueel
  • Thema’s
    • Wondzorg
    • Complex gedrag
    • Dementie
    • Palliatieve Zorg
    • Preventie
    • Leiderschap
    • Zelfzorg
    • Carrière
    • Samenwerken
    • Duurzaamheid
    • Meer thema’s
  • Handelingen
  • Challenges
  • Congressen
  • Vacatures
    • Vacatures
    • Aanmelden Jobalert
  • Nieuwsbrief
  • Abonneren
  • Nursing
    • Home
    • Praktijk
    • Werk
    • Challenges
    • Congressen
  • Service
    • Veelgestelde vragen
    • Contact
    • Abonneren
    • Adverteren
    • Inloggen
    • Wat is de Nursing Challenge?
    • Mijn profiel
  • Meer Nursing
    • Nieuwsbrieven
    • Shop
  • Vacaturebank
    • Vacatures
    • Vacature plaatsen

Challenge Psychiatrie

Nursing Challenge: Mirtazapine

Mirtazapine is een antidepressivum, maar wordt ook voorgeschreven bij onder andere slaapproblemen. De toets bij dit artikel levert 1 accreditatiepunt op.

 

In deze Challenge over mirtazapine leer je:

1 bij welke aandoeningen mirtazapine wordt gebruikt
2 wat de belangrijkste bijwerkingen zijn
3 wanneer mirtazapine beter niet kan worden gebruikt

De toets bij dit artikel is niet meer beschikbaar. Eerder behaalde accreditatiepunten blijven gewoon geldig.

tekst artikel: Linda de Graaf
illustratie: Bernet Ragetli
toets: Anna-Marie Mollink
Mirtazapine (Remeron®, Remergon®) is een antidepressivum dat wordt gebruikt bij ernstige depressie. Het wordt ook toegepast als profylaxe van chronische spanningshoofdpijn, bij slaapproblemen en soms bij angst of jeuk. Het is bij deze indicaties geen middel van eerste keuze en is daarvoor ook niet geregistreerd.
Dit artikel vind je ook in Nursing-magazine december 2019 (verschijning: 6 december)

1 Wat is de dosering van mirtazapine?

Bij de behandeling van een depressie is de startdosering mirtazapine 1 dd 15-30 mg. Bij onvoldoende effect kan de dosering na 2-4 weken worden verhoogd naar 1 dd 30 tot 45 mg. Meest geschikte innametijdstip is ‘s avonds, zodat de patiënt zo min mogelijk last heeft van sufheid overdag.

Bij slaapproblemen wordt mirtazapine voor de nacht ingenomen in een dosering van 7,5 tot maximaal 30 mg. Bij hogere doseringen neemt het versuffende effect van mirtazapine namelijk juist weer af.1,2,3

2 Hoe wordt mirtazapine gebruikt?

Mirtazapine is beschikbaar in een gewone tablet en een oplostablet. Laat de patiënt de gewone tablet in zijn geheel innemen met wat water. Het voordeel van de oplostablet is dat deze ook zonder water ingenomen kan worden. Neem de oplostablet met droge handen uit de verpakking. De patiënt kan deze tablet in de mond nemen en met of zonder water doorslikken.1,2,3

Mirtazapine heeft een sterkere versuffende werking dan andere antidepressiva, daarom wordt het ook toegepast als slaapmiddel

Bij een depressie kan het tot 4 weken duren voor het effect van mirtazapine merkbaar is. Als de patiënt goed op de behandeling reageert, dan moet hij het antidepressivum minstens 6 maanden blijven gebruiken.1,2 Het is belangrijk dat hij mirtazapine elke dag inneemt.

De patiënt mag na continu gebruik van mirtazapine gedurende meer dan enkele weken niet ineens stoppen. Anders kunnen onttrekkingsverschijnselen optreden, zoals misselijkheid, hoofdpijn, angst of agitatie. De arts of apotheker zal een afbouwschema maken.1,2,3

Bij slaapproblemen werkt mirtazapine direct. Het kan dan ‘zo nodig’ worden gebruikt en dagelijkse inname is dus niet nodig. Het hoeft ook niet te worden afgebouwd.2,3

3 Wat zijn de belangrijkste bijwerkingen?

Bijwerkingen van mirtazapine komen vooral de eerste 2 weken van de behandeling voor. Daarna nemen de bijwerkingen af of verdwijnen helemaal.3 Blijft de patiënt na een paar weken last houden van hinderlijke bijwerkingen, neem dan contact op met de arts of apotheker.

Veel voorkomende bijwerkingen van mirtazapine zijn slaperigheid, sufheid, hoofdpijn, duizeligheid, gastro-intestinale bijwerkingen of een droge mond.1,2 Kauwen op kauwgom (liefst suikervrij in het kader van gezond eten) of zuigen op een ijsblokje kan een droge mond verminderen.3

Ook een toegenomen eetlust en gewichtstoename komen vaak voor. Let op of de patiënt meer of ongezonder gaat eten en of het lichaamsgewicht toeneemt. Gewichtstoename kan ook komen door het vasthouden van vocht. Raadpleeg de arts bij verschijnselen van oedeem.3

Bijwerkingen van mirtazapine komen vooral de eerste weken voor, daarna nemen ze af of verdwijnen helemaal

Het gebruik van mirtazapine kan leiden tot overgevoeligheidsreacties, zoals huiduitslag. Raadpleeg dan een arts. Zelden komen ernstige huidreacties voor, met koorts, blaren in de mond en keelpijn. Waarschuw dan direct een arts. De patiënt mag bij ernstige huidreacties ook in de toekomst geen mirtazapine meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat de patiënt overgevoelig is voor mirtazapine.1,3

Waarschuw ook direct de arts als de patiënt spontane bloedneuzen krijgt of snel blauwe plekken (mogelijk duidend op verminderde aanmaak van bloedcellen).3 Mirtazapine kan ook psychische bijwerkingen veroorzaken zoals een manische episode of hallucinaties. 1,3

In zeldzame gevallen kan spierschade ontstaan door een ernstige bijwerking op de spieren. Dat is te merken aan spierzwakte, koorts, misselijkheid en ziek voelen. Ook kan mirtazapine het serotoninesyndroom veroorzaken. Dit is een ernstige bijwerking met verschijnselen zoals trillen, beven, bewegingsdrang, spiertrekkingen, verwardheid, koorts, zweten, een versnelde hartslag en verminderd bewustzijn. Raadpleeg bij deze symptomen direct een arts.1,2,3

4 Wanneer mag mirtazapine niet worden gebruikt?

Patiënten die overgevoelig zijn voor mirtazapine mogen dit middel niet gebruiken. Ook bij patiënten met het lang-QT-intervalsyndroom (een erfelijke hartritmestoornis) is mirtazapine gecontra-indiceerd.1

Mirtazapine wordt verder liever niet gebruikt bij mensen die bekend zijn met suïcidale neigingen. Zij hebben mogelijk een verhoogd risico op zelfmoordpogingen, vooral aan het begin van de behandeling en na dosisaanpassing. Wees daar alert op als mirtazapine toch wordt voorgeschreven.1,2

Mirtazapine kan de prikkeldrempel verlagen, waardoor bij patiënten met epilepsie de aanvalsfrequentie kan toenemen. Raadpleeg in dat geval de arts.1,2

Mirtazapine kan een manische episode uitlokken bij personen die hiermee bekend zijn. Bij patiënten met een psychose kan het de wanen verergeren. Wees bij deze patiënten extra alert op psychiatrische bijwerkingen.1,2

Let bij patiënten met mictieklachten op de frequentie en hoeveelheid van urineren. Mirtazapine kan leiden tot urineretentie. Neem direct contact op met de arts bij symptomen die daarop kunnen wijzen (moeilijk plassen, telkens terugkerende aandrang of een opgezette buik).1,2

5 Met welke geneesmiddelen heeft mirtazapine een wisselwerking?

Mirtazapine versterkt de werking van alcohol en van andere geneesmiddelen die het reactievermogen verminderen. De patiënt mag daarom niet autorijden bij een combinatie van deze middelen.1,2

Bij gelijktijdig gebruik van het antidepressivum fluvoxamine kan de bloedspiegel van mirtazapine stijgen. Meestal verlaagt de arts de dosering mirtazapine. De dosisverlaging kan echter onvoldoende zijn om de stijging van de bloedspiegel op te vangen. Wees daarom toch alert of de patiënt opnieuw bijwerkingen van mirtazapine krijgt.

Bij het stoppen met fluvoxamine kan de werkzaamheid van mirtazapine juist weer verminderen. De arts kan dan de dosering mirtazapine weer verhogen. Let op of de verschijnselen van de depressie of slapeloosheid na stoppen met fluvoxamine weer terugkeren.1,3

De bloedspiegel van mirtazapine daalt bij gelijktijdig gebruik van carbamazepine, efavirenz, enzalutamide, fenobarbital, fenytoïne, hypericum, mitotaan, nevirapine, primidon, rifabutine en rifampicine. Let bij gelijktijdig gebruik met een van deze middelen op terugkerende klachten van slapeloosheid of depressie. De arts zal bij gelijktijdig gebruik met een van deze middelen de werking van mirtazapine controleren en eventueel een hogere dosering voorschrijven.1,2,3

Gelijktijdig gebruik van MAO-remmers zoals tranylcypromine is volgens de fabrikant van mirtazapine gecontra-indiceerd vanwege kans op serotoninesyndroom. Deze interactie is echter wetenschappelijk onvoldoende onderbouwd.1,2

Geraadpleegde literatuur

  1. KNMP Kennisbank, geraadpleegd september 2019
  2. Farmacotherapeutisch Kompas, geraadpleegd september 2019
  3. www.apotheek.nl, geraadpleegd september 2019
  4. NHG-standaard Depressie, geraadpleegd september 2019
  5. NHG Standaard Slapeloosheid, geraadpleegd september 2019
  6. https://www.ge-bu.nl/artikel/off-labelgebruik-mirtazapine-als-slaapmiddel, geraadpleegd september 2019

Dit artikel is op feitelijke onjuistheden gecheckt door apotheker Florence Van kerckhoven van de Koninklijke Apothekersvereniging van Antwerpen, en apotheker Annemieke Horikx van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP).

Nursing maakt gebruik van de informatie van de Kennisbank KNMP. Deze bevat de meest recente medicatie-informatie. Mogelijk komt deze niet overeen met het advies van het Farmacotherapeutisch Kompas (FK). Het FK neemt echter vooral bijsluiterteksten over, en die worden niet meteen aangepast.

 
Mirtazapine als slaapmiddel

Mirtazapine heeft een sterkere versuffende werking dan andere antidepressiva. Daarom wordt het ook toegepast als slaapmiddel. Het wordt soms zelfs voorgeschreven zonder dat een gebruikelijk slaapmiddel zoals temazepam of lormetazepam is geprobeerd. Mogelijk kiest de arts voor mirtazapine omdat het wordt vergoed vanuit het basispakket of vanwege het lagere verslavingsrisico. Het gebruik van mirtazapine als slaapmiddel is echter niet wetenschappelijk onderbouwd. Bovendien heeft het ook vervelende bijwerkingen, zoals slaperigheid overdag. De NHG-standaard Slapeloosheid adviseert om alleen een antidepressivum als slaapmiddel te overwegen bij patiënten met slapeloosheid bij een depressie of een angststoornis. 5,6

 
Plaatsbepaling

Mirtazapine heeft eigenlijk geen plaats bij de behandeling van een depressie in de eerste lijn. Als bij een patiënt met een depressie medicamenteuze behandeling nodig is, dan zijn – in de eerste lijn – selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s: citalopram, escitalopram, fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine, sertraline) en tricyclische antidepressiva (TCA: amitriptyline, imipramine, nortriptyline) middelen van eerste keuze. SSRI’s hebben een iets gunstiger bijwerkingenprofiel. Als het middel van eerste keuze niet werkzaam blijkt, dan zal de arts overschakelen van een TCA naar een SSRI of omgekeerd.1 Een arts in de tweede lijn kan eventueel starten met een niet-selectieve serotonineheropnameremmer (duloxetine, venlafaxine), mirtazapine of bupropion.4

 

Meer punten verdienen?
Maak ook de andere Nursing Challenge toetsen, je vindt ze via de Challenge-pagina.

 

Toets je kennis
Zoek je verdieping in je vak, doe dan mee aan de Nursing Challenge: online kennistoetsen over twee vakinhoudelijke artikelen

Hoe het werkt

  • Iedere maand verschijnen in Nursing magazine en op Nursing.nl twee artikelen waaraan een kennistoets is verbonden: een artikel over een verpleegkundig onderwerp en een medicijnartikel

  • Met de eerste toets verdien je 2 accreditatiepunten en met de tweede 1. Per jaar kun je dus 33 accreditatiepunten verdienen (Nursing verschijnt 11 keer per jaar)

  • Alle toetsen staan online op www.​nursing.​nl/​challenge

Win leuke prijzen!

  • Per maand wordt onder alle deelnemers een goodiebag verloot

  • Aan het eind van het jaar winnen de drie beste deelnemers mooie prijzen

  • De winnaars worden elke maand online bekendgemaakt


Voorbeeldvraag mirtazapine

Mirtazapine is een antidepressivum dat wordt gebruikt bij ernstige depressie. Mirtazapine wordt ook toegepast als profylaxe voor andere indicaties. Welke? Geef drie antwoorden.

A Manische episode
B Jeuk
C Chronische spanningshoofdpijn
D Urineretentie
E Droge mond
F Slaapproblemen

De toets bij dit artikel is niet meer beschikbaar. Eerder behaalde accreditatiepunten blijven gewoon geldig.

 

Newsletter

Altijd op de hoogte van het laatste nieuws en vakinhoudelijke artikelen?

Schrijf je dan in voor een van onze nieuwsbrieven.

Aanmelden

Footer

Meer nursing

Abonnementen

Nursing shop

Contact

Volg ons op

Adverteren

Personeeladvertentie

Adverteren & partnerships

Nursing nieuwsbrief

Twee keer per week de nieuwste artikelen van Nursing in je mail? Schrijf je nu in voor de nieuwsbrief!

© BSL Media & Learning, onderdeel van Springer Nature

  • Privacy Statement
  • Disclaimer
  • Voorwaarden
  • Cookie voorkeuren