Ik vraag me af wat daar zoal gebeurt en voel mijn verbeelding willoos afdwalen langsheen zieken die slapen en ingeslapen zieken, koude warme keukens en inoperationele operatiekamers, verlaten bureaus, verduisterde bezemkasten.
En ergens daar tussenin: mijn zieke broer. Zijn raam is van hieruit niet te zien, zegt mijn moeder, dus wuif ik maar wat onbestemd naar al die andere zieke mensen. Ik ben er zeker van dat er een paar terugzwaaiden. Na een stuk of dertien wegwijzers, evenveel gangen en één lift, bereiken we onze bestemming. Op de rand van een gek bed zit mijn broer (14 jaar) in pyjama wat dwaas voor zich uit te staren. Hij herkent ons amper en omgekeerd ik ook. Ik hoor mijn moeder zeggen dat hij aan het ijlen is, terwijl ze hem – duidelijk verontrust – terug in bed tilt. IJlen, geen idee wat dat betekent, maar het is kennelijk iets raars. En beangstigend, voorwaar beangstigend.
Een half leven later lees ik een artikel over het delirium. Het deed mij terugdenken aan mijn ijlende broer, of beter: mijn delirante broer. Blijkbaar zou één op drie 70-plussers die onder het mes gaan na de operatie lijden aan een delier. Een akelig en verbazend weinig bekend syndroom, gaande van een onschuldige verwarring tot tijdelijke waanzin. Maar ziekenhuizen hebben er amper oog voor. Patiënten lopen nochtans (en zo is bewezen) een veel grotere kans om vroeger te sterven. Een delier is te voorkomen en te genezen. Maar blijkbaar stuit het ons niet tegen de borst dat oudere mensen zomaar gek worden. Ik herken en bevestig.
Niet zelden heb ik al patiënten de teugels zien verliezen; polsbandjes en een lendengordel moeten aantrekken. Eentje verklaarde aan een collega naderhand, dat hij telkens ze in zijn buurt kwam, meende dat zij het bed in brand kwam steken. Een mens zou van minder krankzinnig worden.
Verontrustend is vooral dat we er te snel van uitgaan dat verwarring bij oudere mensen heel gewoon is. Want dat is het allerminst. En ze zijn ook niet allemaal dement, maar misschien gewoon bang. Tien procent van de patiënten die wordt getroffen door een delier sterft immers binnen de maand.
Beangstigend, voorwaar beangstigend.
Bart Paepen is verpleegkundige en werkt op de afdeling Intensieve Zorgen van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Bart schrijft maandelijks een column voor de Nursing / NVKVV (België) uitgave. Deze column verschijnt in het septembernummer van 2010.
