Verpleegkundigen vragen zich af op welk tijdstip een verblijfskatheter (CAD) bij kinderen het beste verwijderd kan worden, wat effectieve verpleegkundige interventies zijn om vervolgens de spontane mictie te bevorderen en wat de maximale wachttijd tot spontane mictie is.
Casus verwijderen verblijfskatheter (CAD)
Veel kinderen opgenomen in het Emma Kinderziekenhuis in Amsterdam krijgen een verblijfskatheter (catheter à demeure, CAD) ingebracht. Op dit moment bestaan er onder de verpleegkundigen de volgende klinische onzekerheden:
– Het tijdstip waarop een CAD het beste verwijderd kan worden.
– Effectieve verpleegkundige interventies om vervolgens de spontane mictie te bevorderen.
– De maximale wachttijd tot spontane mictie.
1 Formuleer je vraag
(P=patiënt of probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P = Kinderen van 0 tot 18 jaar met uitzondering van prematuren en kinderen met blaasproblematiek
I = Verpleegkundige zorg rondom het verwijderen van een CAD
C = Niet van toepassing2
O = De eerste urinelozing
2 Zoeken
a Strategie
Gezocht in Pubmed en Cochrane naar richtlijnen, systematic reviews en RCT’s. Zoektermen: indwelling catheter, removal, duration, first void, nursing interventions, trial without catheter (TWOC). Limits: kinderen van 0-18 jaar, literatuur niet ouder dan 10 jaar, Engelse teksten.
b Resultaten
De zoekactie leverde geen bruikbare wetenschappelijke literatuur op. Vervolgens is contact gelegd met experts in gerenommeerde kinderziekenhuizen in Engeland, de Verenigde Staten en Nederland.3-8 Via deze contacten kwamen we in het bezit van drie richtlijnen, een health topic en twee protocollen. Op basis van deze zes documenten zijn aanbevelingen opgesteld. Deze aanbevelingen zijn vervolgens geverifieerd bij twee kinderurologen.
3 Beoordelen resultaten
De richtlijn ‘Guideline for indwelling urethral catheterisation (paediatric care)’3 voldoet niet aan de eisen van een richtlijn. Onderwerp, doel en doelgroep worden beschreven, maar het wordt niet duidelijk of de aanbevelingen voor alle leeftijden gelden. Verder ontbreekt de beschrijving van de gevolgde methodologie bij het opstellen van de richtlijn. De richtlijn ‘Guidelines for insertion and care of indwelling urinary catheter (paediatric)’ is een zeer matig opgestelde richtlijn.4 Onderwerp, doel en doelgroep worden beschreven, maar ook in dit document blijft het onduidelijk of de aanbevelingen voor alle leeftijden gelden en ontbreekt de beschrijving van de gevolgde methodologie. De richtlijn ‘Urethral catherisation and catheter care guidelines’ is eveneens zeer matig.5 Onderwerp en doel zijn goed beschreven. De betrokkenheid van experts uit de pediatrie doet vermoeden dat de aanbevelingen ook voor kinderen gelden, maar dat wordt nergens expliciet genoemd. Verder ontbreekt de beschrijving van de gevolgde methodologie. De ‘Health Topic’ is een informatiefolder voor ouders met helder geformuleerde, praktische handvatten.6 De ziekenhuisprotocollen ‘Urinekatheter – verwijderen verblijfskatheter’7 en ‘Blaaskatheter verwijderen bij kinderen’8 beschrijven gedetailleerd de werkwijze van verwijderen van een CAD en de nazorg.
4 Conclusie en toepassing
We kunnen concluderen dat er geen wetenschappelijke onderbouwing is voor de verpleegkundige zorg na het verwijderen van een CAD. Maar de richtlijnen en protocollen die we uit verschillende ziekenhuizen ontvingen zijn consistent en geven eenduidige handvatten voor de praktijk. Deze zijn te generaliseren naar de populatie in het Emma Kinderziekenhuis (EKZ). Om deze aanbevelingen te implementeren zijn weinig veranderingen nodig in de zorgorganisatie, omdat de werkwijze in het EKZ overeenkomt met de gevonden aanbevelingen. Hoewel er geen wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit of de veiligheid van de aanbevelingen, zijn de geraadpleegde experts van mening dat zij geen verhoogde kans geven op risico’s of complicaties. (Voor aanbevelingen: zie kader.)
5 Evaluatie
Deze uitkomsten zullen besproken worden in de protocollencommissie van het EKZ. Het advies luidt om een protocol te schrijven voor de verwijdering van een CAD, inclusief de nazorg op basis van best practice.
Verwijderen van een verblijfskatheter (CAD) bij kinderen: aanbevelingen
– Vroeg in de ochtend de catheter à demeure verwijderen, zodat de verpleegkundige interventies en eventuele vervolgacties overdag kunnen plaatsvinden.
– Verpleegkundige interventies om de spontane mictie te bevorderen:
o het kind in bad doen of onder de douche zetten;
o voldoende drinken aanbieden, bij voorkeur geen koolzuurhoudende dranken;
o een vochtbalans bijhouden tot de spontane urineproductie op gang is gekomen;
o goede voorlichting geven, nadat de catheter à demeure verwijderd is.
– Contact opnemen met arts:
o wanneer het kind na zes uur nog niet spontaan heeft geplast;
o wanneer het kind een gezwollen buik krijgt, pijn in de buik aangeeft of pijn wordt geobserveerd.
– Op voorschrift van de arts pijnmedicatie geven om pijn bij de eerste urinelozing te voorkomen.
tekst Marte Visser, Jolanda Maaskant1
Noten
1. Marte Visser is kinderverpleegkundige en Jolanda Maaskant is stafmedewerker kwaliteit en onderzoeker, beiden werkzaam in het Emma Kinderziekenhuis/AMC in Amsterdam. Contact: j.m.maaskant@amc.uva.nl.
2. De C is alleen van toepassing als je een echte interventie hebt die je wilt vergelijken met andere interventies. Dat is niet altijd aan de orde. Hier is de I wat algemener geformuleerd; het is dan mogelijk om de C in de vraag weg te laten en te kijken wat de literatuur oplevert.
3. Vallely M. Guideline for indwelling urethral catheterisation (in paediatric care). (2008).
Great North Children’s Hospital, Newcastle upon Tyne, UK. www.docstoc.com/docs/91321100/Guideline-for-Indwelling-Urethral-Catheterisation-Paediatric-Care
4. Glover H. Guidelines for insertion and care of indwelling urinary catheter (paediatric). (2011). East Cheshire NHS Trust, UK. http://www.eastcheshire.nhs.uk/AboutTheTrust/policies/P/Paed%20urinary%20catheter%20guideline.pdf
5. Cullen D. Urethral catherisation and catheter care guidelines (2008). Royal Free Hampstead (NHS), UK. http://www.royalfree.nhs.uk/documents/Equality/776_urethral_catheter2010.pdf
6. Health Topic. Urinary catheter removal, possible symptoms after removal. (2009) Cincinnati Children’s Hospital, USA. http://www.cincinnatichildrens.org/health/c/catheter-removal .
7. Ziekenhuisprotocol: Urinekatheter – verwijderen verblijfskatheter, versie 14-07-2011, Wilhelmina Kinderziekenhuis/UMC Utrecht.
8. Ziekenhuisprotocol: Blaaskatheter verwijderen bij kinderen, versie 14-02-2012, Sofia Kinderziekenhuis/Erasmus MC, Rotterdam.
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account