3 feiten over pesten: wat is het nou precies?

1. Wat is pesten precies?

Van pesten is sprake als iemand herhaaldelijk het gevoel krijgt dat hij buiten gesloten of gekleineerd wordt; dat er vervelende opmerkingen of net niet leuke grapjes gemaakt worden, geroddeld of onnodig kritiek gegeven wordt en/of dat iemand geïsoleerd wordt of raakt. Let op: de gepeste bepaalt dus of iets pesten is of niet. Het gaat dus om de subjectieve beleving. Pesten is iets anders dan een ‘eenmalig’ incident of een conflict, hoewel een conflict met een collega of leidinggevende wel aanleiding kan zijn tot pestgedrag. Meningsverschillen, beroepsgeschillen of een machtsstrijd, die niet worden uitgesproken, werken het proces van pesten in de hand. Wat pesten nog meer in de hand werkt, lees je in Nursing juli-augustus.

Poll: ‘Verpleegkundigen pesten wel degelijk’

Een groot deel van de bezoekers op Nursing.nl is wel eens gepest, of heeft het wel eens gezien bij collega’s. Wat zeggen deskundigen daar over?>>>

2. Welke vormen van pesten zijn op het werk te onderscheiden?

• Het nemen van organisatorische maatregelen, zoals het opleggen van zinloze taken of helemaal geen taken meer opdragen. Wat in de zorg vaak gebeurt: altijd dezelfde persoon opzadelen met vervelende diensten.
• Sociale isolatie. Bijvoorbeeld weigeren tegen het slachtoffer te praten of niet te luisteren als het slachtoffer iets zegt. Ook: mensen structureel niet uitnodigen voor overleg, of belangrijke e-mailtjes niet sturen. Iedereen is opeens op de hoogte van een gebeurtenis, behalve die ene persoon.
• Inbreuk maken op het privéleven van het slachtoffer door haar te imiteren in uiterlijk, gedrag of stem, of door grapjes te maken over het privéleven.
• Verbale agressie, zoals schreeuwen of vloeken tegen het slachtoffer, constant het werk van het slachtoffer bekritiseren zonder dat dit constructief is.
• Roddelen. Al is dit volgens psycholoog Huub Buijssen niet altijd slecht. ‘Roddelen heeft ook een positieve functie, in het kader van: ‘Wij hebben een band’. Je gaat toetsen wat de normen en waarden op de afdeling zijn. Roddelen is pas verkeerd als je het systematisch doet met het doel iemand te vernederen of onderuit te halen.’
• Fysieke agressie, zoals ongewenst aanraken of matig gebruik van geweld.
• Digitaal pesten, bijvoorbeeld via sociale media.

3. Wat zijn de risico’s van pesten?

Gepest worden, nu of in het verleden, heeft vaak een enorme impact op iemands leven. Uit onderzoek blijkt dat gepeste mensen jaren na het pesten mentaal minder weerbaar zijn en dat zij sociaal minder functioneren dan niet gepeste mensen. Psycholoog Huub Buijssen: ‘De gevolgen van pesten zijn vergelijkbaar met PTSS, posttraumatische stressstoornis. Je moet je voorstellen dat de gepeste vaak acht uur per dag, vijf dagen in de week bezig is zich geestelijk voor te bereiden op de volgende ‘aanval’. Die onvoorspelbaarheid (‘Wat hangt er morgen weer boven mijn hoofd?!’) maakt hem steeds onzekerder. Door het pesten word je bovendien buiten de groep geplaatst. Je eigenwaarde (‘Ik ben iemand, ik tel mee, ik mag er zijn’) is het meest kostbare dat je hebt, en wordt door pesten weggenomen.’

Bronnen:

Huub Buijssen, klinisch psycholoog
Anti-pestbeleid Vlietland Ziekenhuis Schiedam: ‘Aanpak Pesten, terug naar Respect’. Bekijk hier.