Blog Nannie: 'Urologieverpleegkundigen in de lift'

Met een zaal vol urologieverpleegkundigen vierde de afdeling Urologie van het Radboudumc in Nijmegen onlangs zijn 50-jarig bestaan. Hoe onmisbaar gespecialiseerde verpleegkundigen bij de zorg voor urologie patiënten zijn, kwam in het feestelijke programma goed tot uitdrukking. Dat roept de vraag op hoe de specialisatie urologieverpleging zich de afgelopen 50 jaar eigenlijk heeft ontwikkeld.

Katheteriseren

In de vroegste verpleegkundige leerboeken bestond de term Urologie nog niet. Urologische aandoeningen vielen onder het hoofdstuk Uitscheidingen. Hier stonden vooral instructies over de techniek van het katheteriseren, versierd met  enge plaatjes van katheters van de meest uiteenlopende materialen. Uitdrukkelijk stond beschreven dat de arts mannen katheteriseerde en de verpleegster de vrouwelijke patiënten. De ontwikkeling van de urologieverpleging als specialisme begon pas relevant te worden na 1960. Dat had alles te maken met de ontwikkeling van de urologie tot High Tech discipline. Immers, met het uitvoeren van steeds ingewikkelder operaties en de toepassing van nieuwe technieken ontstond de behoefte aan speciaal opgeleide urologieverpleegkundigen. Was de allround verpleegkundige tot dat moment prima in staat om katheterzakjes te verwisselen of om ‘goed op de hand te spoelen’, de complexe urologische operaties vereisten andere vaardigheden.

Meer lezen van Nannie Wiegman?

Nannie Wiegman Nannie Wiegman is directeur van het Florence Nightingale Instituut (FNI), het enige virtuele verpleegkundig museum in Nederland. Nannie pleit voor meer aandacht voor de verpleegkundige geschiedenis. Lees de blogs van Nannie >>>

Kunstmatige urine-uitgang

Aanvankelijk bestond er geen speciale opleiding voor de urologieverpleging. Ook leer- en handboeken bleven zeldzaam. Pas in 1969 verscheen in het Tijdschrift voor Ziekenverpleging van de hand van verpleegkundige J. Schut het eerste serieuze artikel over het verplegen van patiënten met een ‘kunstmatige urine-uitgang’. Verpleegkundigen leerden de fijne kneepjes van het vak van ervaren collega’s. De afdeling urologie én de polikliek waren de broedplaatsen voor het aanleren van specialistische verpleegtechnische handelingen. Soms was een uroloog zo tevreden met een geschoolde verpleegkundige, dat hij haar vroeg op zijn poli te komen werken. De eisen aan de eerste gespecialiseerde urologieverpleegkundige waren heel divers. Zo moest ze zelfstandig kunnen werken, technisch handig zijn, de patiënten psychologisch goed kunnen begeleiden en in staat zijn kleine onderzoekjes te doen. Die eigenschappen maakten de verpleegkundige tot een betrouwbare partner van de uroloog.

Toekomst

Inmiddels zet de professionalisering van de urologieverpleging, hoewel nog van recente datum, door. Er zijn speciale opleidingen en er is een beroepsvereniging, die in 2014 als afdeling van V&VN zijn 15-jarig bestaan vierde is. Goede contacten met de medisch specialisten en internationale ambities geven deze beroepsvereniging een sterke positie in het veld. De specialisatiegraad van de urologieverpleging zal in de toekomst alleen maar toenemen. Gelukkig voor de patiënt kunnen urologieverpleegkundigen van nu een stuk meer dan ‘goed op de hand spoelen”, hoewel het belang van die handeling ook niet onderschat mag worden.