Bijna de helft van de thuiswonende dementerenden heeft te maken met een vorm van vrijheidsbeperking. Dit blijkt uit onderzoek door Jan Hamers, hoogleraar Ouderenzorg aan de Universiteit Maastricht.
Met wat voor vrijheidsbeperking hebben deze dementerenden te maken?
‘Je hebt de bekende vrijheidsbeperking zoals fixeren door middel van vastbinden of het gebruik van een tafelblad en het gebruik van kalmerende medicatie. Maar onvrijwillige zorg kwam het meest voor: tachtig procent van de dementerenden die te maken hebben met vrijheidsbeperking, kregen deze vorm van zorg.’
Wat is onvrijwillige zorg?
‘Zorg die ze krijgen zonder dat de cliënt hiermee ingestemd heeft of waar de cliënt zich tegen verzet. Voorbeelden hiervan zijn het onder dwang toedienen van eten, vocht en medicatie, het afsluiten van de gasvoorziening, het op slot doen van de deur, iemand gedwongen douchen, of het stiekem toedienen van medicijnen.’
Lees ook: 7 veelgemaakte fouten bij fixeren
Maar als ze dat niet krijgen, gaan ze dood!
‘Toch wordt er te weinig gekeken naar alternatieven, of andere manieren van benadering. We pleiten ervoor dat er per individueel geval wordt bekeken wat de cliënt nodig heeft. Als iemand bijvoorbeeld niet onder de douche wil, kijk dan eens naar de temperatuur van het water, of misschien wil hij liever staan dan zitten. Aan de andere kant denk ik dat wij de gevaren overschatten. Dat zagen we eerder ook in verpleeghuizen; mensen niet meer vastbinden leidde niet tot een verhoging van het aantal heupfracturen’.
Denkt u dat deze maatregelen volledig teruggedrongen kunnen worden?
‘Misschien is een bepaald percentage nooit te voorkomen, maar ik vind het gevaarlijk om zo te spreken. Want de houding in de zorg is vaak: “Het kan niet anders.” Terwijl er bewezen is dat ook in de intramurale zorg de restrictieve vrijheidsbeperking -zoals vastbinden- naar nul kan. Er valt in de thuiszorg dus ook een slag te slaan. Vooral in het voorkomen van onvrijwillige zorg en vrijheidsbeperking.’
Wie past deze vrijheidsbeperking toe?
‘In driekwart van de gevallen komt het initiatief van de familie. Maar ook verzorgenden passen de vrijheidsbeperking toe. Vaak is de achterliggende gedachte dat het de oudere beschermt tegen bijvoorbeeld vallen. Maar vaak heeft de vrijheidsbeperking een averechts effect: het toepassen van onvrijwillige zorg is vaak een reactie op het voorkomen van gevaarlijk gedrag, maar mensen met dementie begrijpen de maatregel niet en komen dan in verzet met nieuwe dwangmaatregelen als gevolg. We raken dan van de regen in de drup.’
Wat kunnen verzorgenden doen om de vrijheidsbeperking in de thuiszorg terug te dringen?
‘Wees je ervan bewust dat de vrijheidsbeperking niet normaal is. Kijk per cliënt waarom de vrijheidsbeperking wordt toegepast, en onderzoek wat voor alternatieven er zijn. Als je ziet dat familie vrijheidsbeperking toepast, leg dan uit dat dit niet de bedoeling is. Maak het bespreekbaar, ook in het team. Misschien weten collega’s wél een goede tactiek om de cliënt aan het eten of zonder weerstand onder de douche te krijgen. Als 1 januari de hervormingen langdurige zorg van start gaan, vrees ik dat de vrijheidsbeperking in de thuiszorg alleen maar zal toenemen. Het is dus belangrijk dat we dit zo snel mogelijk aanpakken.’
Download hier de gratis alternatievenbundel vrijheidsbeperking van Vilans
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account