‘Ik pleit zeker voor meer hbo’ers op de afdeling’

1. In dit onderzoek is gekeken naar twee dingen:  het aantal verpleegkundigen per patiënt én de samenhang met hun opleidingsniveau. Waarom is daarvoor gekozen?

‘Uit studies uit de Verenigde Staten was al gebleken dat er in ziekenhuizen waar meer verpleegkundigen werkten, en de verpleegkundigen hoger opgeleid waren, minder sterfte was. Dat wilden we graag ook voor Europa weten. Ook hier is immers altijd discussie over wat nou het juiste aantal mensen, en de juiste mix qua opleiding is voor de verpleegkundige bezetting op de afdeling.’

2. Het onderzoek suggereert dat de veiligheid in de ziekenhuizen groter is als er 1: minder laagopgeleide verpleegkundigen werken 2: meer bachelors zijn. Onderschrijft u die conclusies?

‘De eerste conclusie onderschrijf ik niet. Het onderzoek laat zien dat er minder sterfte is als er meer verpleegkundigen zijn, dus óók als dat mbo-verpleegkundigen zijn.  Wél bleek dat hoe meer van die verpleegkundigen bachelor-niveau hadden, hoe minder sterfte er was. Dus je zou kunnen zeggen: als je als ziekenhuis kunt kiezen tussen 10 of 20 hbo-v’ers op de afdeling, zal de sterfte met 20 waarschijnlijk het minst zijn.’

Onderzoek Lancet

In ziekenhuizen waar het aantal verpleegkundigen hoog is en meer verpleegkundigen een hbo-v diploma hebben, sterven minder patiënten dan in ziekenhuizen met minder personeel dat minder hoog is opgeleid. Lees het bericht van vorige week, met een link naar het Lancet-artikel.

3. Doet het onderzoek de mbo-verpleegkundigen niet tekort?

‘Dit is geen emotioneel verslag. We willen laten zien wat verbanden zijn tussen de sterftecijfers de opleiding en kwantiteit van de verpleegkundigen, en daar komt deze conclusie uit. Ik snap dat mbo’ers die dit lezen daar de conclusie aan kunnen verbinden dat zij nu slechte zorg leveren. Maar dat kun je niet zo simpel stellen. Het onderzoek is vooral bedoeld om bestuurders te laten zien dat meer en hoger opgeleid personeel relevant is in de discussie over kwaliteit van zorg. Het is dus niet bedoeld om iemand vervelend neer te zetten, maar gewoon de uitkomst van een onderzoek.’

4. Naast het opleidingsniveau, lijkt ook de werkdruk een grote rol te spelen in het onderzoek. Want in ziekenhuizen waar het aantal verpleegkundigen hoog is, sterven minder patiënten dan in ziekenhuizen met minder personeel. Is dat geen open deur?

‘Dat is in zekere zin wel een open deur. Maar er is altijd discussie over. Er is altijd weinig om hard te maken hoeveel van beide nodig is. Dat is er nu wel, in de vorm van dit onderzoek.’

Discussieer mee

Wat vind jij van het onderzoek uit de Lancet? Hoger opgeleid, minder sterfte? Discussieer mee op Nursing Connect.

5. Volgens het onderzoek is het overlijdensrisico 7 procent hoger bij elke extra patiënt die een verpleegkundige moet verzorgen. Volgens u tellen Nederlandse ziekenhuizen gemiddeld 5 tot 8 patiënten per verpleegkundige. Vindt u dat veel?

‘Nederland heeft een sterftepercentage van 1,5. Dat betekent dat van de 1000 operaties, 15 patiënten overlijden. En dit zijn niet eens riskante operaties hoor, maar darmoperaties, nieuwe heupen, et cetera. Dat is best een groot aantal – in sommige landen zit dat aantal bijvoorbeeld rond de 1 procent. En dat, terwijl het aantal patiënten per verpleegkundige in Nederland helemaal niet zo hoog is. Een Belgische verpleegkundige heeft bijvoorbeeld rond de 10 patiënten onder haar hoede, in Spanje zelfs 13. Dus dan valt het in Nederland nog best mee, terwijl de sterfte dus relatief hoog is.’

6. En hoe is het gesteld met het opleidingsniveau van de Nederlandse verpleegkundige?

‘Nederland heeft relatief weinig hbo’ers in de ziekenhuizen, al is dat per ziekenhuis heel verschillend. Qua opleiding zit Nederland laag, en qua bezetting valt het mee met die 5 á 8 patiënten per verpleegkundige. Dus ligt het voor de hand om – als we hier de zorg willen verbeteren – vooral op meer hbo’ers in te steken, en minder op het aantal verpleegkundigen.’

7. Hoeveel sterfgevallen zouden er, theoretisch, voorkomen kunnen worden?

‘Als iedere Nederlandse verpleegkundige twee patiënten minder heeft, dus bijvoorbeeld 6 in plaats van 8, en je niet één derde maar twee derde hbo’ers aanneemt, zou je één derde minder sterfte hebben. En dat betekent voor Nederland 10 doden op de 1000 in plaats van 15 op de 1000. Ik pleit dus zeker wel voor meer hbo’ers gemiddeld. Maar nog meer pleit ik ervoor dat bestuurders en overheid een streefcijfer gaan hanteren van een maximum aantal patiënten per verpleegkundige, en een streefcijfer voor het aantal bachelor opgeleide verpleegkundigen. Want welke bezetting en mix is de beste? Ik denk dat het goed is om die discussie met z’n allen aan te gaan.’