Thoraxdrainagesystemen: liever digitaal dan analoog?

Casus
De verpleegafdeling longziekten gebruikt bij thoraxdrainage een analoog flessensysteem (Sahara®), of de digitale Thopaz®. Patiënten met een pneumothorax krijgen standaard een Thopaz®. De verpleegkundigen zouden het liefst met één systeem werken vanwege de uniformiteit en om wisseling van systemen te voorkomen. Welk systeem is voor chirurgische patiënten beter qua opname- en drainageduur en comfort?

1. Formuleer je vraag
[P=patiënt, etc. like in previous issues]
P Chirurgische patiënten met thoraxdrainage
I Behandeling met digitaal thoraxdrainagesysteem
C Behandeling met analoog thoraxdrainagesysteem
O   Opnameduur, drainageduur en comfort voor de patiënt

 2. Zoekstrategie
Gezocht in Pubmed, UpToDate, NVALT, Cochrane, TRIP, CINAHL, website van Medela (fabrikant Thopaz®) met de zoektermen Thopaz®, digital/electronic chest/thoracic drain, chest/thoracic drain removal/withdrawal, traditional/analogue chest thoracic drain, chest tubes [Mesh], length hospital stay, length of stay [Mesh], patient comfort, patient satisfaction [Mesh]. Dat leverde een SR1, een single center RCT6 en een multicenter RCT8 op.

3a Resultaten
De systematic review1 beschrijft vier single center RCT`s2,3,4,5 en één cohortstudie7 uit 2008-2011. De single center RCT6 komt uit 2015 en de multicenter RCT8 uit 2014. Alle onderzoeken betroffen chirurgische patiënten, waarvan een groep behandeld werd met een digitaal systeem en een groep met een analoog systeem. Indicaties voor verwijderen van de thoraxdrain waren luchtlekkage en vochtproductie. De SR bevat een onderzoek onder 50 patiënten met een digitale Redax® en 50 met een analoog systeem.2 Door routinematig verwijderen van drains vanaf de derde postoperatieve dag zijn de resultaten vertekend, aangezien die dag slechts bij een deel van de patiënten nog luchtlekkage aanwezig was. Een ander onderzoek betreft de behandeling met DigiVent® (84 patiënten) of Pleur-Evac® (82 patiënten).3 Observaties werden door dezelfde chirurg gedaan en er waren duidelijke richtlijnen voor verwijderen van de thoraxdrain. De behandeling werd uitgevoerd door één thoraxchirurg, waarbij DigiVent® (50 personen) en de Sahara® (50 personen) werden vergeleken. Observaties bij het ene systeem werden gecontroleerd door de patiënt op het andere systeem aan te sluiten. Vijftien patiënten kregen in een ander artikel een Redax® en zestien een analoog systeem.4 Lekken van lucht kwam in de tweede groep vaker voor. In weer een ander onderzoek6 werden 55 patiënten behandeld met Thopaz® en 50 met Thora-Seal®. Alle patiënten bleven tijdens de drainage mobiel, met als gevolg dat zuigdrainage bij Thora-Seal® niet mogelijk was. Er is met een eenduidig protocol gewerkt.
In de cohortstudie7 gebeurde de verdeling van Thopaz® (26 patiënten, digitaal), Digivent® (24, digitaal) en Pleur-Evac® (25, analoog) op basis van vrije digitale systemen, waardoor niet gerandomiseerd kon worden. Software voor DigiVent® ontbrak tijdens het onderzoek, wat de gegevens van dit systeem minder betrouwbaar maakt. In de multicenter RCT8 zijn 191 patiënten op Thopaz® aangesloten, 190 op het traditionele systeem. Er is met een eenduidig protocol gewerkt, dat per ziekenhuis alleen verschilde op basis van maximale hoeveelheid vochtproductie per dag.

3b Beoordeling resultaten
In vijf onderzoeken werd kortere drainageduur bij de digitale systemen aangetoond. Door verschil in frequentie van observeren van luchtlekkage5,7, op vaste dagen routinematig drains verwijderen2, verschil in aantal patiënten met luchtlekken in beide groepen5 en beschikbaarheid van de systemen7 kunnen resultaten vertekend zijn.
In zes artikelen2,3,4,5,6,8 wordt de opnameduur vergeleken. In twee artikelen5,8 was dit statistisch significant korter bij de digitale groep. In één artikel werden zeven patiënten met de drain in situ ontslagen op dag vier, in een ander artikel5 kwamen in de analoge groep luchtlekken langer voor, wat weer langere opnames veroorzaakte. In een laatste artikel8 heeft de helft van de onderzoekers een financiële band met Medela, de producent van Thopaz®.
In drie artikelen2,4,8 is het comfort van patiënten onderzocht. Patiënten met een digitaal systeem gaven aan makkelijker uit bed te komen8. In één artikel werd geen verschil aangetoond.4 Bij dit onderzoek werd echter vanaf de eerste postoperatieve dag geen zuigdrainage meer toegepast.

Meer weten over EBP? Kom 10 mei 2016 ook naar ‘EBP in 1 dag’, een symposium voor beginners én gevorderden! Lees meer>>

4 Conclusie en toepassing
Gebruik van digitale thoraxdrainagesystemen lijkt de drainageduur te verkorten. Mogelijk wordt dit veroorzaakt door objectievere observaties. Ook kan bij deze systemen luchtlekkage over een langere aaneengesloten periode beoordeeld worden, wat het besluit om de drain te verwijderen kan vergemakkelijken. Drainageduur lijkt slechts deels van invloed op de opnameduur, andere factoren dienen te worden onderzocht. De mogelijkheid tot mobiliseren bij digitale drains ervaren patiënten als comfortverhogend.

5 Evaluatie 
Om een ziekenhuisbrede aanbeveling voor een bepaald thoraxdrainagesysteem te doen, is onderzoek nodig naar de invloed van de systemen op drainageduur, opnameduur en comfort voor de patiënt. Voor de kosten is niet alleen de opnameduur bepalend, maar mogelijk ook het feit dat door objectievere observaties minder thorax-röntgenfoto’s nodig zijn. Dit aspect zou, naast de kosten van de systemen zelf, in een volgend (literatuur)onderzoek meegenomen kunnen worden. Indien voor de behandeling zuigdrainage niet noodzakelijk is, kunnen ook patiënten met een analoog systeem mobiel blijven. Het effect van zuigdrainage op de ontplooiing van een long en het herstel van de patiënt zou moeten worden onderzocht om hier uitspraken over te kunnen doen.
Vanwege de beperkte beschikbaarheid van digitale zuigdrainage en het nog niet getraind zijn van alle verpleegkundigen, worden de systemen op dit moment naast elkaar gebruikt.

Ja, het gebruik van digitale thoraxdrainagesystemen verkort de drainageduur en verhoogt het comfort voor patiënten. Ook beïnvloedt het de opnameduur

*Maarten Witteveen is verpleegkundige op de afdeling longziekten in het Martini ziekenhuis in Groningen. Contact: WittevMK@mzh.nl

Noten
1 Afoke J, Tan C, Hunt I, et al. Might digital drains speed up the time to thoracic drain removal? Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2014 Jul;19(1):135-8.
2 Bertolaccini L, Rizzardi G, Filice MJ, et al ‘Six sigma approach’ – an objective strategy in digital assessment of postoperative air leaks: a prospective randomised study. Eur J Cardiothorac Surg. 2011 May;39(5):128-32.
3 Brunelli A, Salati M, Refai M, et al. Evaluation of a new chest tube removal protocol using digital air leak monitoring after lobectomy: a prospective randomised trial. Eur J Cardiothorac Surg. 2010 Jan;37(1):56-60.
4 Cerfolio RJ, Bryant AS. The benefits of continuous and digital air leak assessment after elective pulmonary resection: a prospective study. Ann Thorac Surg. 2008 Aug;86(2):396-401.
5 Filosso PL, Ruffini E, Solidoro P, et al. Digital air leak monitoring after lobectomy for primary lung cancer in patients with moderate COPD: can a fast-tracking algorithm reduce postoperative costs and complications? J Cardiovasc Surg (Torino). 2010 Jun;51(3):429-33.
6 Lijkendijk M, Licht PB, Neckelmann K. Electronic versus traditional chest tube drainage following lobectomy: a randomized trial. Eur J Cardiothorac Surg. 2015 Dec;48(6):893-8.
7 Mier JM, Molins L, Fibla JJ. The benefits of digital air leak assessment after pulmonary resection: prospective and comparative study. Cir Esp. 2010 Jun;87(6):385-9.
8 Pompili C, Detterbeck F, Papagiannopoulos K, et al. Multicenter international randomized comparison of objective and subjective outcomes between electronic and traditional chest drainage systems. Ann Thorac Surg. 2014 Aug;98(2):490-6; discussion 496-7.