Een patiënt heeft een ongecompliceerde postoperatieve droge wond. Maak je deze schoon of niet?
Casus
Je verzorgt een patiënt die vijf dagen geleden is geopereerd. Hij heeft drie primair gesloten wondjes. Eén wondje lekt nog wat sereus vocht, het tweede is nog wat bloederig en het derde is al helemaal droog. Je vraagt je af of je de wondjes moet schoonmaken en welke schoonmaakoplossing je daar dan het best voor kunt gebruiken. Je vraagt advies aan collega’s, maar krijgt verschillende antwoorden: van schoonmaken met chloorhexidine, NaCl of kraanwater tot niet schoonmaken.
1 Formuleer je vraag
(P=patiënt of probleem, I=interventie, C=vergelijking en O=uitkomst)
P Patiënt met primair gesloten wond
I Wondverzorging met alcohol/chloorhexidine/NaCl
C Wondverzorging met water/geen wondverzorging
O Wondinfectie, wondgenezing
2a Zoekstrategie
Gezocht in Cochrane Library, Joanna Briggs Library of Systematic Reviews, Pubmed, Cinahl, en Embase met de zoektermen wound care, cleansing, water, wound infection.2
2b Opbrengst zoekstrategie
De Cochrane Library: een systematic review (SR) met elf gerandomiseerde studies (RCT’s).3 Joanna Briggs Library of Systematic Reviews: een SR.4 Pubmed: alle RCT’s die ook in de SR van de Cochrane zijn opgenomen.5 We vonden geen RCT’s over schoonmaken van primair gesloten wonden met chloorhexidine.
3a Beoordeling methode
De Cochrane SR is uit 2010 en geheel volgens de eisen van een goede SR uitgevoerd.3 Maar de onderliggende elf RCT’s zijn methodologisch niet erg sterk doordat de onderzoekers vaak gebruikmaakten van quasi-random design (de verdeling over groepen berust niet geheel op toeval). In vier van de elf RCT’s zijn patiënten met primair gesloten chirurgische wonden onderzocht. In de resterende zeven RCT’s zijn voornamelijk acute wonden onderzocht (zes maal), in twee daarvan waren de wonden primair gesloten.
De SR van de Joanna Briggs Library geeft vergelijkbare informatie en is geschreven door dezelfde auteurs, maar komt uit 2006.4 Daarnaast geeft deze SR alleen de resultaten weer, waardoor de methodologie niet te beoordelen is. Daarom hebben we de informatie uit deze SR niet toegevoegd.
3b Beoordeling resultaten
In de Cochrane SR3 kijken de onderzoekers naar de verschillen in het aantal wondinfecties en in de wondgenezing. Voor de vergelijking kraanwater versus niet schoonmaken voor primair gesloten chirurgische wonden vonden ze in drie RCT’s met in totaal 873 patiënten geen verschil in het aantal wondinfecties. In iedere groep trad één wondinfectie op. De onderzoekers onderzochten de wondgenezing in twee RCT’s met in totaal 772 patiënten. Bij twee patiënten in de kraanwatergroep waren de wonden niet genezen en bij één patiënt in de andere groep.
Voor de vergelijking kraanwater versus NaCl 0,9% waren resultaten beschikbaar uit drie RCT’s over 1338 patiënten met acute wonden. In twee RCT’s waren de wonden primair gesloten. Er traden 28 wondinfecties op in de kraanwatergroep en 47 in de NaCl 0,9%-groep. Dit was een significant verschil in het voordeel van kraanwater.
4 Conclusie en toepassing
Het gebruik van kraanwater voor het schoonmaken van primair gesloten wonden zal het risico op wondinfectie niet vergroten. Verder zijn er geen nadelige gevolgen voor de wondgenezing als je een primair gesloten wond niet gereinigt. Het is dus veilig om bij ongecompliceerde primair gesloten wonden de standaardreiniging af te schaffen. Indien wondreiniging door bloedverlies of lekkage toch nodig is, kun je kraanwater gebruiken. Het kraanwater in Nederland is van goede kwaliteit en kraanwater in ziekenhuizen voldoet aan nog strengere kwaliteitseisen. Ook is het gebruik van kraanwater goedkoper dan steriele soluties of antiseptica.
5 Evaluatie
Binnen de chirurgische afdelingen van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam bestaat op dit moment nog variatie in het wel of niet schoonmaken van ongecompliceerde primair gesloten wonden. Verpleegkundigen hebben te horen gekregen dat ze deze wonden niet meer standaard hoeven te reinigen. Indien reiniging nodig is, kunnen ze volstaan met kraanwater. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen in hoeverre de variatie in wondreiniging zal verminderen.
Nee, reinigen van ongecompliceerde primair gesloten wonden is niet nodig
Tekst: Vera Aberkrom, Lisette Nieuwenhuis, Marja Storm en Hester Vermeulen1
Literatuur
1. Vera Aberkrom en Lisette Nieuwenhuis zijn hbo-verpleegkundigen, Marja Storm is verpleegkundig onderzoeker en Hester Vermeulen is stafadviseur bij het AMC in Amsterdam en lid lectoraat Evidence Based Nursing bij de Amsterdam School of Health Professions. Contact: m.n.storm@amc.uva.nl. Bekijk dit filmpje als je meer uitleg wilt over de dossierbespreking in het AMC waaruit de PICO’s worden gedestilleerd.
2. www.thecochranelibrary.com, www.pubmed.com, www.joannabriggs.edu.au.
3. Fernandez R, Griffiths R. Water for wound cleansing (review). Cochrane Database of Systematic Reviews 2008, Issue 1.
4. Joanna Briggs Institute. Solutions, techniques and pressure in wound cleansing. JBI Solutions, techniques and pressure in wound cleansing. Best Practice 2006;10(2):1-4.
5. Fernandez R, Griffiths R [et al]. Joanna Briggs Institute. Technical report, solutions, techniques and pressure in wound cleansing 2006;2(2):1-23.
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account