Naar aanleiding van de vernieuwde richtlijn urinelozing en stoelgang bij ouderen, kwamen er veel vragen van verzorgenden binnen bij Tijdschrift voor Verzorgenden. We legden deze voor aan deskundige infectiepreventie bij CareB4 Charlotte Michels-Breukers en hygiëne-expert Conny Moons (V&VN en Zorg voor Beter).
1. ‘Ik werk bij twee verschillende zorg instellingen. Bij verpleeghuis één moet de katheterslang van (bedlegerige) cliënt onder het been door doen en dan katheterzak aan bed hangen. Hun motivatie is dat de slang af moet lopen omdat urine anders terug loopt, dus altijd naar lager punt. Bij verpleeghuis twee wordt de slang tussen katheter en zak juist óver het been gedaan. Hun motivatie is dat je slang kunt afklemmen als hij onder het been ligt en er bovendien diepe afdruk aan onderkant van het been (door druk van de slang) kan ontstaan. Misschien zijn patiënten in een hospice kwetsbaarder, maar ik zou denken dat slang onder het been door moet om terug loop te voorkomen. Kunt u mij vertellen hoe het hoort?’
Antwoord: ‘We kunnen uw vraag alleen ten aanzien van infectiepreventie benaderen en zoals u aangeeft zijn er natuurlijk ook andere factoren die bepalen wat uiteindelijk de beste keuze is hierin. Ten aanzien van infectiepreventie zou mijn voorkeur zijn de slang onder het been door te laten lopen zodat er in ieder geval een goede afvloed is van urine. Maar als de slang afgekneld raakt is er helemaal geen afvloed, en dat is ook niet de bedoeling. Het is dus zaak per cliënt de afweging te maken waar het grootse risico zich voordoet en aan de hand daarvan de juiste keuze te maken. ‘
2. ‘Wat doe je als verzorgende als je iemand in de wijk verzorgt die zelf niet op de toilet kan komen? Denk bijvoorbeeld aan de terminale zorg. Moet je dan bij de WMO een pospoeler aanvragen? En wat doe je in de tussentijd tot de pospoeler er is?’
Antwoord: ‘Als de richtlijn van de WIP “Stoelgang en urinelozing” ook in de thuiszorg toegepast wordt, is in deze situatie het gebruik van disposable inlegmateriaal de beste keuze. Ook in de thuiszorg is het niet de bedoeling dat de medewerker besmettingsrisico loopt bij het legen en handmatig reinigen van een gebruikte po. De aanschaf van een pospoeler lijkt mij iets minder realistisch dan het gebruik van een inlegsysteem voor po’s dat na gebruik gesloten bij het huishoudelijk afval afgevoerd kan worden.’
3. ‘Bij ons wordt het urinaal gebruikt om de urine van de katheter uit te laten lopen en dit wordt in de wc gegooid, mag dit wel? Wij zijn een woonvorm met groepen waarbij twee cliënten één badkamer delen.’
Antwoord: ‘Alleen bij hoge uitzondering is het de bedoeling dat een urinaal in het toilet geleegd en handmatig gereinigd (omgespoeld) wordt. Dit mag alleen als er in de redelijke nabijheid geen pospoeler aanwezig is en er maar een heel klein percentage van de bewoners een urinaal en/of po gebruiken. Voor de exacte formulering van de uitzonderingsregeling moet ik je verwijzen naar de richtlijn “Stoelgang en urinelozing” Om op een hygiënische manier de urine uit het katheter weg laten lopen, koppel je de zak zelf af. Bij bedlegerige cliënten gebruik je een standaard urine opvangzak. Bij mobiele cliënten gebruik je voor de nacht naast de beenzak een standaard urinezak. De beenzak wordt dan doorgekoppeld aan de standaard urinezak waardoor de urine uit de beenzak overloopt in de standaard urinezak. ‘s Morgens koppel je de standaardzak af, leeg je deze en gooi je ‘m weg. Gebruik handschoenen bij het afkoppelen, leeg de zak in de pospoeler, let op spatten en desinfecteer je handen na afloop. Zo voorkom je dat je de connectie tussen de beenzak en de katheter dagelijks moet verbreken en daarmee verlaag je verdere infectierisico’s.’
4. ‘Ik ben werkzaam in de thuiszorg en vroeg me af: moet ik de urinezak systematisch moet vernieuwen?’
Antwoord: ‘Ja, in principe vervang je de urinezak die direct aan de katheter verbonden is eenmaal per week, of eerder bij (mogelijk) verstopping, vervuiling (gruis, stolsels) of lekkage. Dit is dus bij bedlegerige cliënten een standaardurine opvangzak en bij mobiele cliënten een beenzak. De standaard urinezak die ‘s nachts aan de beenzak is gekoppeld, moet je elke ochtend afkoppelen, legen en weggooien.’
Klik hier voor de originele richtlijn urinelozing en stoelgang van de WIP. Deze richtlijn is hier in drie delen ‘vertaald’ en besproken door Charlotte Michels en Conny Moons. Klik hier voor een interview met Conny Moons over de vernieuwde richtlijn.
5. ‘Waar laat je de urine als je in de thuiszorg werkt, waar geen pospoeler aanwezig is?’
Antwoord: ‘De meest hygiënische methode om urine af te voeren is het gebruik van disposable inlegmateriaal voor een po. Dit materiaal absorbeert de urine die vervolgens in gelvorm in de dichtgebonden zak afgevoerd kan worden bij het huishoudelijk afval.’
6.’Moet een gebruikte po met inhoud en al in de po-spoeler? Daar heb ik nog nooit van gehoord! Moet dat ook als er feaces in zit? Is dat niet vies?’
Antwoord: ‘Nee, dat is niet vies. Het is “viezer” oftewel risicovoller als je de po eerst handmatig in het toilet leegt. Hierbij loop je een behoorlijk spatrisico op. Dus de po wordt mét inhoud in de pospoelerhouder geplaatst, waarna deze gesloten wordt en zijn reinigende en thermisch desinfecterende werk doet.’
7. ‘Hoe zit het met het doorspoelen van de afgekoppelde nachtzak? Is hier een protocol voor? Ik werk in de thuiszorg en volgens de zorgverzekeraar mogen wij slechts één a twee dag-/nachtzakken per week gebruiken. Dus bij doorkoppelen naar nachtzak spoelen we deze (onder de kraan) door om hem vervolgens voor de nacht weer aan te koppelen. Ik heb hier al vaker vragen over gesteld, maar niemand is hier duidelijk over. Zijn er aparte richtlijnen voor de thuiszorg bij dit soort handelingen?’
Antwoord: ‘Het doorspoelen van nachtzakken is niet gewenst. Het zijn handelingen die risico’s op spataccidenten voor de medewerkers veroorzaken en door de handeling wordt ook vaak de omgeving besmet. Als de zak doorgespoeld wordt, is deze ook in zeer korte tijd na aankoppelen weer gekoloniseerd met bacteriën. Daarnaast is het microbiologisch of hygiënisch effect minimaal. De zak dient dus gewoon afgetapt en afgekoppeld te worden. Het dopje kan op de slang geplaatst worden en de zak gooi je weg. Als zorgverzekeraars eisen dat je een paar nachtzakken per week gebruikt, zou ik hierover het gesprek met hen aangaan. Het is veel minder hygiënisch en niet wenselijk voor de cliënt. Dit gesprek met verzekeraars kan ook door patiënten, medewerkers inkoop en medewerkers kwaliteit en veiligheid in jouw instelling gedaan worden.’
Ben jij verzorgende ig, en heb jij ook een vraag voor een van onze experts? Over je rechten en plichten, verpleegtechnische handelingen, moeilijke cliënten of conflicten met collega’s? Stuur dan je mail (evt anoniem) naar redactie.tvv@bsl.nl.
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account