'Goede verpleegkundige is meer dan verpleegtechnische handelingen uitvoeren'

Participerende observatie

Klaver startte haar onderzoek in 2010 aan Tilburg  University, in samenwerking met het St. Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg in het kader van het programma ‘Het liefste ziekenhuis’. Haar proefschrift ‘Dynamics of Attentiveness in care practices at a Dutch oncology ward’ schreef ze naar aanleiding van haar ervaringen tijdens participerende observatie. ‘Dat wil zeggen dat ik meeliep met verpleegkundigen en artsen op de verpleegafdeling, polikliniek en dagbehandeling van de oncologie-afdeling. Ik was erbij tijdens het contact met patiënten, maar ook bij de lunch, intervisies, overdrachten, en fietste aan het eind van de dag samen met ze mee naar huis.’

Aandacht als extraatje

Het viel Klaver op dat verpleegkundigen vaak de indruk hebben dat aandacht voor patiënten een extraatje is, in plaats van een must. ‘Mijn onderzoek laat zien dat het niet dat extraatje is. Als je goede zorg wilt geven, kan dat niet zonder aandacht. Alleen als je aandacht voor iemand hebt, kan blijken wat goede is om te doen.’

Dwalende patiënt

Maar is dat niet iets heel vanzelfsprekends onder verpleegkundigen? Klaver denkt van niet: ‘Tijdens mijn onderzoek was er een man die middenin de nacht begon te dwalen. De nachtverpleegkundigen zijn met minder personeel dan overdag, en moeten ook taken doen zoals de medicijnkar aanvullen. De patiënt begon dus te dolen in zijn pyjama, en vertelde een onsamenhangend verhaal over een of andere juridische zaak. Zijn gedrag werd als storend geïnterpreteerd, want de werkzaamheden van de verpleegkundigen werden door de man onderbroken. Ook slikte deze meneer Haldol, wat voor hen “rechtvaardigde” dat ze niet al teveel aandacht hoefden te besteden aan zijn beleving. Twee verpleegkundigen probeerden hem zo snel mogelijk weer op bed te leggen, zodat ze verder konden met hun werkzaamheden. Er was geen aandacht voor zijn verhaal. Dat is te verklaren vanuit de manier waarop zij kijken: “De man is psychotisch dus we moeten hem niet te serieus nemen en hij verstoort de orde op de afdeling wat ook storend kan zijn voor andere patiënten.” Het vergt dus ook creativiteit en een open mind van verpleegkundigen om op een goede manier de aandacht te verdelen.

Organisatie en cultuur

De promovenda denkt dat verpleegkundigen over het algemeen alles in huis hebben om patiënten de juiste aandacht te kunnen geven, maar ze krijgen hier niet altijd de ruimte of de kans voor van hun opdrachtgever. ‘De belangrijkste conclusie van mijn onderzoek is dan ook dat als je aandacht door verpleegkundigen wilt vergroten, je je moet richten op organisatie en cultuur. ’

Klaver heeft aan de hand van haar onderzoek vier tips voor verpleegkundigen geformuleerd om juiste aandacht aan je patiënt te geven. Klik hier voor de tips