Blog Hugo: 'Neem de ORT eens flink onder handen'

Ik pik ze er ‘s ochtends zo uit in het kleedhok, de collega’s die net twee dagen uit de nacht zijn en nu alweer paraat staan voor een dagdienst. Bleke koppies, een afwezige blik. Alsof ze ieder moment weg kunnen zakken in een eindeloze slaap. Vaak komen ze nog even terug als ze het kleedhok hebben verlaten. Sleutels vergeten, of een pasje. De concentratie is nog niet wat ze zou moeten zijn.

Eenmaal op de afdeling zie ik achter de vermoeide ogen van de huidige nachtdienst een lijdensweg schuilgaan. Haar pieper gaat, ze moet echt nog één keer naar de bel. Met pijn en moeite hijst ze zichzelf uit de stoel. Straks, als ze klaar is, zal ze met het raam open naar huis rijden, het volume van de radio op tien. Veilig thuiskomen is dan het enige dat telt. Vanzelfsprekend is dat helaas niet. Wie regelmatig ‘s nachts werkt, heeft bijna zes keer zoveel kans op een verkeersongeval.

Het blijft wonderlijk. Voor onze patiënten prediken we orde en regelmaat, maar zelf leiden we een buitengewoon ongereguleerd bestaan. Wie als verpleegkundige een vaste betrekking wil in het zieken- of verpleeghuis, ontkomt praktisch niet aan een continue jetlag. Net als het uniform en de bloeddrukmeter, hoort de nachtdienst er gewoon bij. Als je daar geen zin in hebt, had je een ander vak moeten kiezen.

Onschuldig is het niet, al die nachtdiensten. We lopen een veel groter risico op allerlei kwalen dan mensen met een regelmatig leven: hart- en vaatziekten, verschillende typen kanker, overgewicht, diabetes, depressie, de lijst met gevaren is schier eindeloos.

Hoewel de meeste ziekten vooral op lange termijn ontstaan, worden we in het hier en nu ook niet gelukkig van nachtwerk. Uit een enquête van Nu’91 blijkt dat ruim zeventig procent van de mensen zich niet fit voelt in periodes rondom de nachtdienst. Een derde ervaart het doen van nachtdiensten als een regelrechte aanslag op de gezondheid.

Sinds jaar en dag wordt ‘het ongemak’ financieel gecompenseerd middels de onregelmatigheidstoeslag (ORT). Die regeling is echter flink versoberd de afgelopen decennia. Michael van Straalen, voorzitter van MKB-Nederland, pleitte onlangs zelfs voor het afschaffen van de ORT. De toeslag zou niet meer passen in onze 24-uurseconomie. Verpleegkundige Anja Baelemans startte in reactie op die uitspraak een Facebookpagina genaamd Handen af van onze ORT! Ze verzamelde inmiddels 61.000 likes.

Afschaffen is idioot, maar ‘handen af’ lijkt me ook onverstandig. Ik vind juist dat de ORT moet worden uitgebreid. Wie onregelmatig werkt, heeft daar niet alleen ‘s nachts last van, alle diensten zijn een crime. Omdat er telkens geschoven moet worden met het ritme, lijkt het me prima verdedigbaar om over alle gewerkte uren ORT te verlangen. De hoogte van de toeslag zou vervolgens recht evenredig moeten stijgen met de gezondheidsrisico’s die wetenschappelijk zijn aangetoond. Hoe meer bewust we ons zijn van de gevaren, hoe hoger de vergoeding. Dat is toch niet onredelijk?

Voor mezelf heb ik het inmiddels geregeld. Twee jaar terug besloot ik om geen nachtdiensten meer te doen en stapte ik over op een nul-urencontract. Een van de beste beslissingen die ik ooit in mijn leven genomen heb.

Noten

1. Stutts J, et al. (2003) Why do people have drowsy driving crashes? Accident Analysis & Prevention Volume 35, Issue 3, May, 321–331.

2. Parent M, et al. (2012) Night work and the risk of cancer amongst men. American Journal of epidemiology, 9, 751-759.

3. Vyas M, et al. (2012) Shift Work and vascular events: systematic review and meta-analysis. British Medical Journal, 345:e4800.

4. www.nursing.nl > zoek op ‘nachtdienst’.