Tijdschrift Nature praat mee over Lucia de B

In het blad worden wiskundigen in Nederland aangehaald die stellen dat de statistische bewijsvoering in haar proces niet klopte.

Levenslang

De Haagse verpleegkundige zit momenteel een levenslange celstraf uit omdat zij zeven patiënten vermoord zou hebben tussen 1997 en 2001. Wat heeft meegewogen in haar veroordeling, was het feit dat De B. opvallend vaak aanwezig was bij verdachte sterfgevallen en bijna sterfgevallen in het ziekenhuis. Een getuige-deskundige, de statisticus Henk Elffers, rekende het gerechtshof voor dat de kans dat De B. slechts toevallig aanwezig was slechts 1 op 342 miljoen was.

Het gevaar
Sommige wetenschappers in Nederland stellen echter dat dit getal niet kan kloppen en dat de zaak, zo schrijft Nature, ‘een klassiek voorbeeld is van hoe statistisch redeneren verschrikkelijk mis kan gaan’. Een van hen, de wiskundige Richard Gill van de Universiteit van Leiden, komt zelfs uit op een kans van tussen de 1 op 48 en 1 op 5. ‘De magische kracht van dat grote getal (het getal van statisticus Henk Elffers, red.) overtuigde iedereen al in een vroege fase volledig van de schuld van Lucia,’ aldus Gill in Nature. ‘Vervolgens ging iedereen aan de slag om deze theorie te bewijzen.’

Kritiek
Ook Peter Grünwald, van het Centrum voor Wiskunde en Informatica, uit in Nature-artikel kritiek op de in de zaak gebruikte berekeningen. Lucia de B. werd voor het eerst verdacht toen ze werkte op in het Juliana Kinderziekenhuis in Den Haag. Volgens Gill en Grünwald hadden de observaties van het ziekenhuis die De B. in eerste instantie verdacht maakten, niet meegenomen mogen worden in de berekening om de geldigheid van de verdenking te toetsen.

Toetsen van hypothese
‘Het heeft weinig zin om een formele hypothese te toetsen, als de data zelf tot deze hypothese hebben geleid’, aldus Gill in Nature. ‘Er zit niets anders op dan er weer op uit te gaan en nieuwe, onafhankelijke data te vergaren.’

Commissie Posthumus-2
Gill en Grünwald hebben melding gemaakt van hun kritiek bij de commissie Posthumus-2. Deze commissie onderzoekt afgesloten rechtzaken om te zien of er sprake is van gerechtelijke dwalingen. De commissie kan geen oordeel vellen over de schuldvraag, maar geeft enkel advies of een zaak opnieuw door de rechters bekeken moet worden. Zij zal later dit jaar haar advies over de zaak Lucia de B. uitbrengen.

‘Niet meewegen’
De statisticus Elffers staat nog steeds achter zijn oorspronkelijke berekeningen, aldus Nature, maar benadrukt dat met alle onzekerheid over de berekeningen, de statistieken niet meegewogen moeten worden in de overwegingen. ‘De commissie zou zich moeten concentreren op de niet-statistische argumenten’, aldus Elffers in het blad.