‘Verpleegkundige, er zitten grenzen aan je fysieke belasting’

1. Waardoor krijgen verpleegkundigen zoal lichamelijke klachten?

‘Er is een aantal oorzaken te noemen: tillen, transfers, voorovergebogen en gedraaid werken, steunkousen trekken en manoeuvreren (dit laatste is bijvoorbeeld rijden met zwaar, rollend materiaal als rolstoelen, tilliften of karren). Bij tillen kan een aantal dingen misgaan: de verpleegkundige tilt te veel kilo’s, laat de patiënt onvoldoende meewerken, werkt in een verkeerde houding of timet niet goed. Ze telt bijvoorbeeld tot drie en helpt de patiënt op de vierde tel met opstaan, terwijl de patiënt daar pas op de zesde tel klaar voor is. Ga dus uit van het tempo van je cliënt! Het kan óók zijn dat hulpmiddelen, zoals tilliften en glijzeilen niet consequent of correct worden gebruikt. En net zoals voor het tillen en manoeuvreren, zijn er ook voor het aantrekken van steunkousen praktijkrichtlijnen die precies aangeven wanneer belasting overgaat in overbelasting en wat je dan moet doen. Bij steunkousen met drukklasse van twee of hoger moet je altijd een aan- en uittrekhulpmiddel gebruiken, anders wordt je rug overbelast. Dat gebeurt in de praktijk gelukkig steeds meer.

2. Wat kunnen verpleegkundigen het beste doen om lichamelijke klachten te voorkomen?

‘Voor de communicatie met patiënten geldt: zorg dat je je rust neemt en er helemaal bent voor je patiënt. Dat heeft niets te maken met tijd, maar met het creëren van rust. De één kan dat in een halve seconde en de ander heeft daar meer tijd voor nodig. Dit contact zit ‘m bijvoorbeeld in het maken van oogcontact. Realiseer je bovendien dat er een grens is aan je fysieke belasting. Er zijn in Nederland 18.000 geregistreerde ergocoaches die daarop letten, maar je hebt zelf ook een verantwoordelijkheid. Je mag volgens de arbocatalogi bijvoorbeeld niet meer dan 23 kilo tillen (in ideale omstandigheden!), terwijl de gemiddelde cliënt meer weegt. Als je cliënt onvoldoende mobiel is heb je dus een hulpmiddel nodig die je werkgever ter beschikking moet stellen en jij moet gebruiken. Let er verder op dat je bijvoorbeeld bij het wassen van een patiënt het bed niet te laag hebt staan, de douchestoel op de juiste hoogte hebt en dat je er goed bij gaat zitten als je een patiënt helpt met eten of prikt.’

3. Wat kunnen verpleegkundigen doen als ze al lichamelijke klachten hebben?

‘Voorkom dat je klachten chronisch worden. Dat kun je doen door al vroeg gerichte maatregelen te nemen en steun te zoeken in je organisatie.  Heel belangrijk is  bijvoorbeeld dat je blijft bewegen. Voer niet snel aanpassingen door vanwege de pijn en neem zonodig pijnstillers. Maar blijven de klachten bestaan, ga dan naar de huisarts. Tot slot wil ik nog zeggen dat het allemaal kommer en kwel lijkt, maar wij zien over de afgelopen 25 jaar dat het percentage van zorgverleners met rugklachten significant aan het dalen is en het gebruik van hulpmiddelen stijgt. Momenteel doen we in de VVT een onderzoek waaruit we hopelijk kunnen concluderen dat dat ook de laatste jaren weer het geval was. Daarbij moeten we ons bedenken dat we tegen de stroom in zwemmen: zorgverleners worden gemiddeld steeds ouder en zorgvragers minder mobiel en qua gewicht ook zwaarder. Bij een Europees project is Nederland het leidend voorbeeld van hoe je de ruggen van zorgverleners kunt sparen. Dus zo gek doen we het niet, maar we moeten er aan blijven werken!’