'Verpleegkundige, help je patiënt zo snel mogelijk uit bed'

Uit buitenlands onderzoek en onderzoek van Buurman zelf blijkt dat een groot deel van de ouderen functieverlies heeft als gevolg van een ziekenhuisopname. Dat betekent dat zij essentiële activiteiten zoals wassen, aankleden en lopen niet meer zelfstandig kunnen uitvoeren. Buurman start in september een onderzoek in acht ziekenhuizen, waarbij bekeken wordt hoe actief patiënten zijn in het ziekenhuis. ‘Ze krijgen zogenaamde fitbits om, armbandjes die bijhouden hoe actief de patiënt is.’ Met het onderzoek hoopt Buurman beter te kunnen begrijpen hoe de achteruitgang in functioneren in ziekenhuizen ontstaat, welke klachten deze patiënten hebben, wat er precies in de spieren gebeurt en in kaart te brengen hoe groot de invloed van sickness behaviour hierop is.

Je kunt als verpleegkundige zeker iets doen om de patiënt uit bed en in beweging te krijgen. Klik hier voor 5 tips van Bianca Buurman >>

De buitenlandse onderzoeken beloven in elk geval niet veel goeds: patiënten zouden tijdens de opname gemiddeld twee minuten per dag buiten bed bewegen. ‘Daar schrok ik wel van, en ik vraag me af of verpleegkundigen er wel van op de hoogte zijn dat de bewegingstijd van patiënten zo laag ligt.’ Volgens Buurman zijn er verschillende oorzaken van het weinig bewegen van ziekenhuispatiënten. ‘Ten eerste is bewustwording heel belangrijk. Veel patiënten die in buitenlandse onderzoeken geïnterviewd werden, zeiden achteraf: “Wow, als ik had geweten dat de gevolgen van niet bewegen zo groot waren, dan was ik wel wat vaker dat bed uit gekomen.”‘ Er ligt volgens Buurman ook zeker een taak voor verpleegkundigen om patiënten hier zo goed mogelijk over voor te lichten.

Bianca Buurman zal tijdens het Nursing congres ‘Veilige zorg voor kwetsbareouderen in het ziekenhuis’ de presentatie ‘Bruggen bouwen tussen ziekenhuis en thuis’ geven. Zij geeft dan een overzicht van de nieuwste onderzoeken in Nederland en internationaal. Meer info >>

Daarnaast speelt de sickness behaviour een grote rol bij het passieve gedrag van de patiënt: ‘Dit wordt veroorzaakt door een stofje dat automatisch vrijkomt als een patiënt een acute infectie heeft of geopereerd is. Het dwingt je lichaam om het rustiger aan te doen. Het is dezelfde reactie die je ervaart als je koorts hebt; je wilt liggen, niet bewegen, niet eten en hebt geen aandacht voor de omgeving. Het is bedoeld om goed te herstellen, maar heeft eigenlijk een tegenovergesteld effect. Daardoor doen mensen in het ziekenhuis het iets té rustig aan. Door dat weinige bewegen neemt de spiermassa enorm af, waardoor de patiënt zich minder fit voelt.’

Gevolgen van minder bewegen

De gevolgen van het weinige bewegen kunnen groot zijn: door de spierverslapping neemt de mobiliteit van patiënten aanzienlijk af, waardoor er valangst ontstaat, met alle gevolgen van dien. De patiënt krijgt last van somberheidsklachten en heeft na ontslag aanzienlijk meer moeite met adl, waardoor er langer extramurale zorg nodig is dan bij patiënten die wél snel in de benen zijn. Buurman: ‘Het kan wel heel erg per afdeling verschillen hoe er omgegaan wordt met de mobiliteit van patiënten. Je ziet steeds meer aandacht voor bewegen in het ziekenhuis; op de chirurgie bijvoorbeeld zijn mobilisatieprotocollen. Nieuwer is dat bij geplande opnames ouderen voorafgaand aan de ziekenhuisopname getraind worden: ‘better in, better out’. Door goed voor zichzelf te zorgen en te bewegen, zodat de achteruitgang die een ziekenhuisopname met zich meebrengt opgevangen wordt.’ De eerste resultaten van het onderzoek worden over een jaar verwacht.