Domotica nog geen alternatief voor fixatie

Ouderen in verpleeghuizen worden nogal eens gefixeerd om onveilige situaties te voorkomen. Verpleeghuizen zoeken daarom naar oplossingen voor dit probleem. Onderzoekers van het EMGO+ en het NIVEL onderzochten of zogenoemde ‘domotica’ – slimme technologie zoals camera’s, GPS of infraroodsensoren – een alternatief kunnen zijn voor vrijheidsbeperkende maatregelen zoals onrustbanden of bedhekken.

Domotica en fixeren
Domotica is een samentrekking van het Latijnse ‘domus’ – huis – en robotica. Het staat onder meer voor technologie die bewoners in de gaten houdt en de verzorgenden een seintje geeft als een bewoner bijvoorbeeld het bed uitgaat of gaat dwalen. ‘Daarmee voorkom je dat dus niet, je signaleert het alleen’, stelt prof. Cees Hertogh van EMGO+ die samen met prof. Anneke Francke van het NIVEL en EMGO+ projectleider was bij dit onderzoek. ‘Domotica lijken daardoor eerder een welkome aanvulling om onveilige situaties te signaleren dan een werkelijk alternatief voor fixatie. Het is wel zo dat in verpleeghuizen met veel domotica minder fixatie wordt toegepast. Maar het kan zijn dat deze verpleeg- en verzorgingshuizen voorop lopen in zowel het terugdringen van fixaties als met de introductie van domotica.’

Vrijheidsbeperkende maatregelen
Domotica hebben deels een andere functie dan andere vrijheidsbeperkende maatregelen. Ze signaleren mogelijk gevaarlijke situaties. Domotica worden bij een veel grotere groep bewoners toegepast en vaak bij bewoners met minder ernstige problemen. Ze worden dus ook ingezet in situaties waarin geen sprake is van direct gevaar. Uit het onderzoek blijkt verder dat verzorgenden en familieleden niet onder alle omstandigheden moeite hebben met vrijheidsbeperkende maatregelen. Ze geven aan dat bewoners het vaak nauwelijks merken, het niet vervelend lijken te vinden en soms zelfs prettig. Ze keuren vrijheidsbeperkende maatregelen wél af als een bewoner er last van heeft en de maatregel niet in het belang van de bewoner wordt ingezet, maar alleen om zijn vrijheid te beperken.

Onderzoek domotica en fixeren
De onderzoekers keken in zeven verpleeghuizen die meer en minder ver gevorderd zijn met het invoeren van domotica, zoals camera’s, chips in kleding, GPS-dwaaldetectie, inactiviteitsregistratie en infraroodsensoren. Voor het onderzoek vulden 271 verzorgenden een vragenlijst in. Daarnaast zijn er zes focusgroepgesprekken gehouden met verzorgenden en twee met een multidisciplinair team. Verder voerden de onderzoekers individuele gesprekken met zeven naasten van ‘vrijheidsbeperkte’ bewoners en negen sleutelfiguren uit de instellingen die betrokken zijn bij het beleid rond vrijheidsbeperking en domotica.

NIVEL
Door: redactie Nursing