Dossier ouderenmishandeling

Onder ouderenmishandeling wordt verstaan: elke mishandeling van een oudere die door een bekende begaan wordt. Dat kan een familielid zijn, een buurman of buurvrouw, maar ook een hulpverlener. Uit een onderzoek uit 1999 blijkt dat één op de twintig ouderen een vorm van ouderenmishandeling ondergaan heeft. De mishandeling kan bestaan uit fysieke mishandeling, maar bijvoorbeeld ook financiële uitbuiting, verwaarlozing of psychische mishandeling.

Wanneer is een oudere kwetsbaar?

Er is risico op mishandeling als de oudere:

• een klein of geen sociaal netwerk heeft. De oudere is bijvoorbeeld alleenstaand en heeft geen kinderen, of kinderen die ver weg wonen en waarmee weinig contact is;
• dementerend is;
• een psychische stoornis heeft;
• afhankelijk is van zorg.

Kritieke momenten waarop mishandeling plaats kan vinden

• Het overlijden van de partner. Als ouderen in rouw zijn, zijn ze een makkelijke prooi voor mensen die niet het beste met hen voorhebben;
• Bij plotselinge opname in het ziekenhuis. De dader snelt toe en wil ‘de financiën gaan beheren.’

Symptomen van ouderenmishandeling

• Als verzorgende heb je een gevoel dat er ‘iets niet klopt’. De sfeer voelt niet goed.
• De oudere zelf heeft onduidelijke verwondingen, valt veel af in korte tijd, draagt altijd dezelfde kleding of gaat vervuilen.
• De oudere is angstig, depressief, agressief of apathisch.
• De dader, meestal een mantelzorger, is overdreven bezorgd over de kosten van eerste levensbehoeften, terwijl er genoeg inkomen is.
• De dader voorkomt dat de oudere contact heeft met derden.

Tips bij de aanpak van ouderenmishandeling

• Herkennen en signaleren

Naar ouderenmishandeling hoef je niet te zoeken. Je merkt het vanzelf als het zich voordoet. Het eerste signaal is het ‘niet-pluis-gevoel.’ Luister goed wat de oudere zegt. Zijn er opvallende dingen in de omgeving? Wordt er nog schoongemaakt? Is er eten in huis en wie maakt het klaar? Hoe zit het met de financiën? Wie bezoekt je cliënt?

• Communiceren

Communiceer met dje cliënt. Stel open vragen en benoem zijn/haar gevoel. Pas op met communiceren met de vermoedelijke dader. Ga als verzorgende naar een leidinggevende als je iets vermoedt. Zorg ervoor dat je alle feiten in professionele taal geregistreerd hebt. Citeer zo veel mogelijk letterlijk wat de oudere gezegd heeft en wat de wens van hem/haar is op dat moment. Je leidinggevende kan dan beslissen of verdere actie (uithuisplaatsing, geld en goederen in veiligheid brengen, aangifte doen, een onderzoek starten) nodig is.

Meer over ouderenmishandeling

• Gerda Krediet werkte tien jaar als sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij het Meldpunt Ouderenmishandeling van de GGD Rotterdam-Rijnmond. Ze beschrijft haar ervaringen in het boek Ouderenmishandeling, ervaringen en interventies. Het boek bestaat uit twee delen. In het eerste deel zijn vijftien uiteenlopende casussen beschreven. Het tweede deel biedt een interventie- en stappenplan.

Het boek is

hier

te bestellen

Het actieplan ‘Ouderen in veilige handen’. In dit actieplan benoemt de staatssecretaris van Veiligheid, Welzijn en Gezondheidszorg tien concrete acties om mishandeling bij ouderen te bestrijden.

• Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG): http://www.huiselijkgeweld.nl/

• Klik hier voor de factsheet met de tussenstand van de meldingen bij meldpunt Ouderenmishandeling

Bron: Ouderenmishandeling, ervaringen en interventies – Gerda Krediet