Waarom ouderenzorg Barbapapa’s nodig heeft

Dit is een bijdrage van Nursing congressen en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie. 

Onbegrepen gedrag bij ouderen komt veel voor. Trainer en coach Barbara Oppelaar heeft het liever over signaalgedrag. ‘Als je het anders benadert, vind je ook sleutels om het op te lossen.’

Welke valkuil ligt op de loer voor zorgprofessionals in het contact met ouderen met dementie of complex gedrag?
‘Het deel van de hersenen dat taal en logica begrijpt, werkt niet goed meer. Mevrouw De Vries uitleggen dat ze haar koffie beter kan opdrinken nu die nog warm is, komt niet aan. Wel kun je naar het gevoelsniveau. Maak bijvoorbeeld gebruik van spiegelneuronen door zelf koffie te drinken, of verleid iemand door opgewekt ‘hmmmm lekker’ te zeggen.’

Wat kunnen verpleegkundigen doen om het contact te verbeteren?
‘Wegblijven van vragen stellen. Dat roept stress op. Als je vraagt of mensen naar buiten willen, is het antwoord meestal nee. Doe liever een voorstel: ‘Ik heb uw jas meegenomen, kom, we gaan even een ommetje maken.’ Experimenteer en leer!’

Dat klinkt mooi, maar hoe zit het dan met agressie als iemand bijvoorbeeld niet gedoucht wil worden?
‘Ik denk dat het meestal geen agressie, maar signaalgedrag is: iemand geeft een signaal. Douchen is iets dat niet iedereen nog begrijpt. Als je dan iemand uitkleedt, wordt die bang en volgt als verdediging een vlucht- of vechtreactie. Maar misschien herkent iemand wel een ouderwetse tobbe. Ouderenzorg vraagt om Barbapapa te zijn: de oplossing kan voor iedere patiënt weer anders zijn, en vandaag wel werken en morgen niet.’

Leg dat maar eens uit aan naasten. Hoe kun je dat soms stroeve contact goed houden?
‘De familie vindt het vaak moeilijk te accepteren dat hun partner of ouder steeds zorgafhankelijker raakt. Vanuit die onmacht of schuldgevoel kan strijd ontstaan. Probeer de verbinding te vinden, zodat je aan dezelfde kant komt te staan. Het kan helpen om te vragen hoe zij de situatie ervaren. Vervolgens kun je uitleggen dat jij ook het beste voor hebt met hun geliefde. Dan krijg je een heel ander gesprek.’

Barbara Oppelaar ontmoeten? Zij staat op het podium op de volgende congressen:

• Het Dementie congres – 24 maart 2022
• Omgaan met complex gedrag in de ouderenzorg – 29 maart 2022