6 veel gestelde vragen over zorg bij incontinentie

Hoe voorkom je doorlekken? Wat doe je bij huidproblemen en wat is ‘slim’ incomateriaal? Nursing beantwoordt 6 veel gestelde vragen over incontinentie.

1 Wat te doen tegen doorlekken bij mensen met bijvoorbeeld hemiparese?

Alles start met een gedegen anamnese. Wat is de oorzaak van de continentieproblematiek? Diagnostiek is erg belangrijk om een antwoord op deze vraag te vinden in jouw casus. Als er bijvoorbeeld sprake is van een retentieblaas, kan intermitterend katheteriseren ongewenst urineverlies verminderen of opheffen. Bekkenbodemoefeningen, blaastraining, neurostimulatie: het zijn allemaal mogelijkheden die je kunt onderzoeken.

Zijn er toch (aanvullende) absorptiematerialen nodig, zorg er dan voor dat het goed past. Let dan op opvangcapaciteit, wensen/mogelijkheden van de drager en model dat aansluit bij de lichaamsbouw. Breng het correct aan en verschoon het op tijd.

Ieder lichaam is anders en bij sommige patiënten kan het een uitdaging zijn om passend materiaal te vinden. Dat geldt bijvoorbeeld bij spasmen, scheefstand, lichamelijke beperkingen, rolstoelgebonden zijn en bedlegerigheid. Maar ook zijslapen kan doorlekken veroorzaken; een beschermende, wasbare hoes over het matras is dan vaak een aanvullende optie. Bij mannen kan een externe (condoom)katheter een oplossing zijn om doorlekken te voorkomen.

Overleg vooral ook met een continentieverpleegkundige binnen jouw organisatie of doe navraag bij de leverancier als je er zelf niet uit komt. Bedenk: er is geen pasklare oplossing die voor iedereen werkt.

2 Wat als de zwaarste inco niet voldoende is, bijvoorbeeld voor de nacht?

Het hangt helemaal af van de situatie welke oplossing je kiest. Wordt iemand in de nacht nog een keer verschoond? Gaat iemand nog een keer naar het toilet tussendoor? Is een (externe) katheter een optie voor de nacht? Als dat allemaal geen opties zijn, dan is er incontinentiemateriaal dat wel tot ruim 4 liter opneemt. Eventueel kun je dat nog aanvullen met doorlaatbare inleggers.

3 Wat is ‘slim’ incontinentiemateriaal?

Een fabrikant heeft incontinentiemateriaal ontwikkeld waaraan een clip is bevestigd die via een app doorgeeft in hoeverre de maximale absorptie bereikt is. Zo kun je precies op het juiste moment verschonen.

4 Welk incomateriaal gebruik je bij huidproblemen, bijvoorbeeld bij mensen met Lichen sclerosus?

Lichen sclerosus veroorzaakt, vooral bij vrouwen, jeuk en pijn, vaak in het genitale gebied. Ook kunnen er scheurtjes, wondjes en littekenweefsels ontstaan. Omdat de huid zo gevoelig is, kies je voor zo zacht mogelijk materiaal met een katoenen toplaag tegen de huid.

Ook de opnamecapaciteit en dikte van materiaal moet kloppen, om nattigheid of ‘proppen’ in de opvanglaag van het absorptiemateriaal te voorkomen. Deze veroorzaken immers irritatie van de huid en daardoor (opnieuw) opvlammen van Lichen sclerosus. Er is ook speciaal wasbaar incontinentiemateriaal beschikbaar van bamboe. Dit is extra zacht en kan bij heel licht urineverlies een uitkomst zijn voor deze patiënten.

5 Is katheteriseren de oplossing bij incontinentie?

Een verblijfskatheter verhoogt het risico op urineweginfectie en is daarom geen eerste keuze. Er zijn uitzonderingen, bijvoorbeeld als de incontinentie niet op andere manieren te managen is, als een patiënt terminaal is of als er slecht genezende wonden in het genitale gebied of op de billen zijn.

Bij enkele vormen van incontinentie kan intermitterend katheteriseren een mogelijkheid zijn, bijvoorbeeld bij een retentieblaas. Een goede anamnese en diagnose zijn noodzakelijk als je katheteriseren overweegt.

6 Is er een bepaald ‘beleid’ als het gaat om het verwisselen van incomateriaal?

Het antwoord op deze vraag hangt af van aan wie je die stelt. De patiënt, je collega, de instelling, de fabrikant, de leverancier en de zorgverzekeraar houden er vermoedelijk allemaal een eigen ‘beleid’ op na. De antwoorden liggen vaak ver uiteen. Probeer functioneringsgericht te indiceren. Dat wil zeggen dat het gekozen incontinentiemateriaal afgestemd is op de specifieke wensen, omstandigheden, leefstijl en lichamelijke aspecten van de gebruiker en de eigenschappen van het hulpmiddel.

Alleen op die manier kan de gebruiker zoveel mogelijk deel blijven nemen aan de maatschappij. Zorgverzekeraars en leveranciers hangen daar een kostenplaatje aan. Uitdaging voor jou als zorgverlener is om uit te blijven gaan van de gebruiker: als die zijn dagelijkse dingen kan blijven doen omdat voor het juiste incontinentiemateriaal is gekozen (met onderbouwing), levert dat een algemene kostenbesparing op.

Met dank aan Diana van Dijk, urologie-, continentie-, stomaverpleegkundige en wondconsulent in de thuiszorg en voorzitter van V&VN Continentieverpleegkundigen.