Familiezorg

In de terminale fase van palliatieve zorg zie ik regelmatig situaties die mij de pet te boven gaan. Onlangs startte ik een dormicumpompje bij een oudere mevrouw in een verzorgingshuis. De verzorgende van het huis deed de deur open. In de kamer zaten twee mannen en twee vrouwen. In de slaapkamer lag mevrouw, die al suf en slaperig was van de injectie met dormicum die ze van de huisarts had gekregen.

Na mijn handelingen schreef ik in de kamer bij de familie mijn rapportage. Terwijl ik bezig was hoorde ik de familie praten over hoe de grote kast in de kamer na het overlijden het beste uit elkaar gehaald kon worden. Het dressoir zou achterblijven, want daar kon niemand wat mee.

Twee dagen later kwam ik weer. Er was niemand in huis en ik vertelde mijn verbazing over de gesprekken van de familie aan de verzorgende. Zij wees mij op de lege plekken aan de muur waar enkele dagen geleden nog mooie schilderijen hingen. ‘Ik vind het triest’ zei ze.

Waarom reageert een familie zo? Wat is er in de familieband gebeurd dat er zo met elkaar wordt omgegaan? Ik weet het niet. Kunnen we daar als zorgverleners achterkomen?

Ik denk het wel! Een goede vorm van zorg is de methode van de familiezorg, waar je probeert als zorgverlener te doorgronden wat de zorgvrager en de familie van jou (en van elkaar!) verwachten. Een van de eerste zaken die je dan oppakt, is het maken van een genogram; een schematische weergave van de familiebanden. Het laat zien waar men vandaan komt (ouders en voorouders), de eventuele broers en zusters en alle belangrijke relaties, waaronder kinderen. Hoe communiceert men met elkaar, hoe liggen de rollen in het gezin? Zijn er rolomkeringen, traumatische ervaringen?

Door het verzamelen van die informatie krijg je een beeld waar de eventuele problemen in de familie liggen, en krijg je ook inzicht in hoe de problemen op te pakken.

Bij elk intakegesprek in de palliatieve zorg zou het maken van een genogram een goede basis zijn voor de te leveren zorg. Alleen: het gebeurt nog bijna niet. Of hebben lezers andere ervaringen?!