Juridisch advies: aansprakelijkheid bij vallen op het werk

Casus
Het is glad op straat. Nadine is verpleegkundige in de thuiszorg. Ze valt tijdens haar cliëntenroute met de fiets. Ze heeft een fractuur die gelijk is behandeld met gipsverband. Als gevolg van dit ongeval maakt de verpleegkundige kosten (fysiotherapie/kinesitherapie, wettelijk eigen risico van haar ziektekostenverzekering, vervoerskosten). De instelling bij wie ze in loondienst is, wil de kosten niet vergoeden. De motivatie is echter onduidelijk. Is dit dan geen bedrijfsongeval? Wie is aansprakelijk, werknemer of werkgever?

Nederland
De werkgever is aansprakelijk voor de schade die een medewerker oploopt tijdens het uitoefenen van zijn werk. Hij heeft een zorgplicht, dat wil zeggen dat de werkgever moet zorgen voor goede en veilige arbeidsomstandigheden. Tegen aansprakelijkheid is de werkgever meestal wel verzekerd. Maar op de openbare weg geldt deze zorgplicht niet. De werkgever heeft geen invloed op de veiligheid op de openbare weg. Daarop is wel een uitzondering: als de fiets eigendom is van de werkgever en dat door gebreken aan de fiets schade is veroorzaakt. Maar daar is in deze casus geen sprake van.
De thuiszorginstelling heeft echter nog wel een algemene verplichting: zich gedragen als ‘goed werkgever’. Dat betekent in deze casus dat zij voor een behoorlijke ongevallenverzekering moet zorgen voor werknemers die door hun werkzaamheden betrokken kunnen raken bij een verkeersongeval in de auto, op de fiets of als voetganger. In deze verzekering is opzet of roekeloosheid van de medewerker overigens altijd uitgesloten.
Is er geen verzekering, dan is de werkgever aansprakelijk voor de schade die de medewerker heeft opgelopen op weg naar een cliënt. Daarop is wel een uitzondering: als de werkgever Nadine nadrukkelijk heeft gewezen op het risico van schade en haar adviseerde dit risico zelf te verzekeren. De instelling kan bovendien naar de fietsvergoeding van 1,09 euro per dag wijzen die zij Nadine volgens de cao thuiszorg moet geven. Nadine kan hiervan de premie betalen voor een eigen ongevallenverzekering.

België
De valpartij is zonder twijfel een arbeidsongeval. Want elk ongeval dat een werknemer overkomt tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst en dat een letsel veroorzaakt, valt daaronder. Om een vergoeding te krijgen, hoeft de werknemer geen oorzaak van het ongeval aan te tonen. De wet en de rechtspraak geven een brede interpretatie aan het begrip arbeidsongeval, zodat zo veel mogelijk situaties hieronder kunnen vallen.
De instelling moet een verzekering voor arbeidsongevallen afsluiten. Doet zij dit niet, dan zal Nadine de vergoedingen krijgen van het Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO). Dit fonds zal nadien de uitgekeerde vergoedingen terugvorderen van de werkgever.
Bij een arbeidsongeval krijgt de werknemer alle medische kosten volledig en levenslang terugbetaald. De verpleegkundige hoeft dus zelf geen remgeld te betalen. De arbeidsongevallenverzekeraar betaalt namelijk nu de medische kosten en niet meer de ziektekostenverzekering. De verzekeringsmaatschappij betaalt ook gederfd loon uit (volledig of 90% naargelang de situatie) en vergoedingen bij overlijden door het arbeidsongeval.

Door: Peter Simons (NL) en Jan Vande Moortel (B), juristen