‘Zorgen voor verandert naar zorgen dat’

Hoe bepaal je hoe goed iemand zichzelf kan redden?

‘Eigenlijk gaat het altijd om de dialoog, zodat je samen met de cliënt bepaalt wat hij nog zelf kan en wat niet. Dat onderzoek je door vragen te stellen. Hoe gemotiveerd is iemand om het zelf nog te willen? Welke mogelijkheden heeft iemand in de fysieke en sociale context? Waar zitten de kwetsbaarheden rondom zelfredzaamheid? Bedenk dat het tijd kost om een cliënt te leren kennen. Dat houdt niet op bij één gesprek, dat is een continu proces. Maak tijdens de anamnese gebruik van hulpmiddelen om zelfredzaamheid in kaart te brengen, zoals de zelfredzaamheidmatrix.’

Is het stimuleren van zelfredzaamheid nieuw voor veel verpleegkundigen?

‘Het is niet zozeer nieuw, maar vooral een andere manier van denken. Vanuit hun oude rol zijn verpleegkundigen geneigd om te denken in “zorgen voor”, dat verandert nu naar “zorgen dat”. Valkuil kan zijn dat vanuit goede bedoelingen al snel oplossingen worden aangedragen, maar daarmee ontkracht je de eigen regie van de cliënt. Het gaat nu veel meer om samenwerken met de cliënt om tot keuzes te komen die hij bij voorkeur zelf maakt. Hoe je dit doet? Ga het gesprek aan met een cliënt en vraag wat hij belangrijk vindt en nodig heeft. Veel mensen vinden het behoud van eigen regie belangrijk, waarbij ze zelf kunnen beslissen hoe hun leven er uitziet en wat nodig is, dit draagt direct bij aan de kwaliteit van leven. Ook bij cliënten die in eerste instantie een passieve houding hebben ten opzichte van zelfredzaamheid, is het belangrijk te onderzoeken wat iemand motiveert, en na te gaan hoe je de cliënt stimuleert eigen keuzes te maken.’

Nursing Experience

Wil jij meer horen van Annetje Mol en haar visie op eigen regie? Kom dan op 1 en 2 december naar de Nursing Experience. Meer over de Nursing Experience >>>

Toch is dit in de praktijk niet altijd zo eenvoudig. Hoe stimuleer je iemand die niets wil tot zelfredzaamheid?

‘Stel dat een cliënt niets wil en zich verzet, onderzoek dan waar die houding vandaan komt. Stel open vragen. Draai de situatie naar het positieve: wat kan er nog, wat wil de cliënt nog wel, welke mogelijkheden zijn er? En vraag dan ook welke rol jij als verpleegkundige daarin kan nemen. Het zit ‘m vaak echt in de gespreksvaardigheden, de manier van vragen stellen. Als zorgverlener ben je geneigd om in een ‘reddersrol’ te schieten. De cliënt wil niets of weet het niet en de verpleegkundige gaat het oplossen. Daarmee ondermijn je de verantwoordelijkheid van de cliënt dat hij zelf moet nadenken over zijn situatie én over oplossingen. Dit is een bewustwordingsproces voor verpleegkundigen.’