Een derde deel van de bewoners van instellingen voor mensen met verstandelijke beperking gebruikt antipsychotica. Toch lijdt maar ongeveer 3 % aan een chronische psychotische ziekte. De middelen worden dan ook vaak niet voorgeschreven vanwege een psychotische aandoening, maar om gedragsproblemen te bestrijden. Arts-onderzoeker Gerda de Kuijper toont nu in haar promotieonderzoek aan dat die laatste groep het medicijngebruik beter kan afbouwen.
Uit onderzoek in woonvoorzieningen voor mensen met een verstandelijke beperking bleek dat 32% van de bewoners antipsychotica voorgeschreven kreeg, meestal langdurig. Bij 58% was de indicatie probleemgedrag. De Kuijper wilde weten of het gebruik van antipsychotica bij deze groep afgebouwd kon worden. De middelen hebben namelijk niet alleen voordelen: langdurig gebruik kan neurologische, metabole en hormonale bijwerkingen tot gevolg hebben. Er is meer kans op overgewicht, ontregeling van functies van primaire geslachtsorganen en botcalciumverlies.
Afbouwen is beter
Uit de resultaten blijkt volledig afbouwen bij 43% van de 98 deelnemers mogelijk. Bij follow-up na 12 weken gebruikte 36% nog steeds geen antipsychotica. Zowel in de groep die volledig had afgebouwd als in de groep bij wie dat niet gelukt was werd bij het merendeel geen gedragsverslechtering gezien. De resultaten van afbouw in 14 en afbouw in 28 weken waren vergelijkbaar. Stoppen of verminderen van het gebruik van antipsychotica bleek juist te leiden tot afname van afwijkend gedrag.
De resultaten van het onderzoek van De Kuijper lieten gunstige effecten zien op metabole symptomen: een vermindering van de tailleomvang (dus minder buikvet) en daling van lichaamsgewicht en bloeddruk. Daarmee nam het risico op metabool syndroom af; dit is de combinatie van te veel buikvet, verhoogde bloedsuiker, afwijkende bloedvetten en hoge bloeddruk, waardoor de kans op hart- en vaatziekten toeneemt.
Voorschrijfgedrag veranderen
Volgens De Kuijper hebben de resultaten van haar studie duidelijke consequenties voor de klinische praktijk. De Kuijper: ‘Behandelaars dienen zorgvuldig onderliggende oorzaken van gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking te onderzoeken en kritisch te zijn op het direct instellen van een medicamenteuze behandeling’. Bij mensen met een verstandelijke beperking kunnen neurologische bijwerkingen van antipsychotica een rol spelen in het onderhouden van probleemgedrag. De Kuijper pleit daarom voor het stoppen of verminderen van antipsychotica bij gebruik buiten de geldige indicatie, zoals gebruik voor gedragsproblemen.‘Uit mijn proefschrift blijkt dat volledige afbouw al is te realiseren in een periode van 3-4 maanden’. Verder is zij een groot voorstander van het bevorderen van scholing en coaching van zorgverleners en behandelaars in het omgaan met probleemgedrag.
Gerda de Kuijper is AVG’er (Arts voor Verstandelijk Gehandicapten) en UMCG-onderzoeker. Zij promoveert op 4 september op haar proefschrift aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account