Weerstand bij dementie: 'Stel niet te veel vragen'

Mensen met dementie hebben soms moeite om zorg toe te laten. Hoe kan je hier het best mee omgaan? Dementie-expert Saskia Danen-De Vries legt het uit.

Danen-De Vries heeft een eigen trainings- en adviesbureau (Zorg4Zorg), en is lange tijd mantelzorger van haar vader met dementie geweest. Ook is zij een van de sprekers op Hét Dementiecongres op 18 november 2025 in Ede.

Veel prikkels

Meneer Ackerman heeft dementie en woont samen met zijn vrouw, die hem liefdevol ondersteunt. Als verzorgende Inès langskomt om hem te douchen, is meneer in de badkamer duidelijk het spoor bijster. Als hij de instructie krijgt om zijn gezicht te wassen, of zijn tanden te poetsen, kijkt hij hulpeloos om zich heen: hoe dan? Waarmee dan?

In deze casus is het belangrijk om de tijd te nemen om erachter te komen waardoor meneer blokkeert.

Danen-De Vries: ‘We zagen dat er op het plankje voor de spiegel heel veel potjes en tubes stonden. Dit waren te veel prikkels om de taak “tanden poetsen” eruit te filteren. Door alle overbodige zaken in een mandje te doen en even weg te zetten, waren alleen de tube tandpasta en tandenborstel te zien. Alleen de dingen neerleggen die nodig zijn, maakt de opdracht overzichtelijker en duidelijker.’

Weerstand bij dementie

Het komt vaker voor dat mensen met dementie weerstand geven bij het zorgmoment. Dat kan al beginnen bij weigeren naar de badkamer te gaan. Danen-De Vries: ‘Vaak ligt de oorzaak in het niet begrijpen wat er gaat gebeuren. Als ik een vraag niet snap, zeg ik ook nee. Want ik wil niet dat er iets gebeurt wat ik niet wil, dus nee antwoorden is veilig.’

Het is belangrijk om bij binnenkomst eerst de tijd te nemen om echt contact te maken met de cliënt, adviseert Danen-De Vries. Als je een gehaaste indruk maakt, of vooral met de mantelzorger praat, dan is de kans op weerstand groter. Een open uitnodiging, waarbij je vooral non-verbaal communiceert, kan de weerstand weghalen.

‘Steek bijvoorbeeld je arm uit en zeg iets als: “Gaat u met me mee?” Als je in de badkamer bent, zet je de kraan vast aan en vraag je bijvoorbeeld: “Is de temperatuur zo goed? Voel maar even…”  Omdat de cliënt dan de badkamer ziet en het water voelt, is de kans groot dat hij snapt wat de bedoeling is.’

Verleiden tot adl-zorg

Het is de kunst om iemand te verleiden tot adl-zorg: ‘Als de badkamer in de buurt van de cliënt is, kun je ook de badkamerdeur openzetten en alvast de douche aanzetten en hierbij neuriën. Waarschijnlijk komt iemand vanzelf nieuwsgierig om het hoekje kijken.

Stel niet te veel vragen, want als die niet begrepen worden zegt iemand algauw nee. Als je van de cliënt weet dat hij het vervelend vindt om bloot te zijn, begin dan eerst met het wassen van het gezicht en de handen, zodat zijn kleren nog niet uit hoeven. Trek intussen steeds één kledingstuk uit.’

Om het gevoel van eigenwaarde en de zelfredzaamheid te vergroten, is het belangrijk dat de cliënt zoveel mogelijk zelf blijft doen, dus ook bij de dagelijkse zorg.

Positief coachen

En net zoals je de startmotor soms moet aanzetten bij iemand met dementie, is het ook belangrijk om de stopmotor te activeren. Danen: ‘Als iemand blijft hangen op hetzelfde lichaamsdeel, kun je zijn hand rustig verplaatsen naar een ander lichaamsdeel.

Voorkom negatief taalgebruik zoals “stop nu maar”, of “nee dat gaat niet goed”. Blijf positief en coachend. Zeg bijvoorbeeld: “Goed gedaan” en “was hier ook nog maar een beetje.” Het is ook belangrijk om de cliënt nog keuzes te geven: “Zal ik eerst uw rug wassen? Of eerst uw buik?” Zo geef je de cliënt nog eigen regie.’

Dit artikel verscheen eerder op TVVTotaal.