Blog Hugo: 'Verpleegster'

Op televisie horen we regelmatig het begrip verpleegster vallen, waar verpleegkundige bedoeld wordt. De correcties op Twitter zijn dan niet van de lucht. Deze is van Florian van Hunnik, en werd maar liefst tachtig keer geretweet. Ook Marlies Stalman maakt zich er boos over. Haar tweet bleef steken op 63 retweets.

Uit dergelijke uitingen op social media valt op te maken dat de aanduiding verpleegster een open zenuw raakt bij onze beroepsgroep. Maar waarom eigenlijk? Ik vroeg het Florian toen ik hem tegen het lijf liep in de gang van ons ziekenhuis. Hem stoort vooral het vanzelfsprekend vrouwelijke in verpleegster. ‘Verpleegkundige geeft aan dat ons beroep onzijdig van karakter is. Een vak voor mannen en vrouwen.’

Florian heeft een punt. De invoering van het begrip verpleegkundige, midden jaren zestig, beoogde precies dat doel: het benadrukken van het onzijdige karakter van de beroepsgroep. Toch is daarmee niet alles gezegd. Wat ik prettig vind aan het begrip verpleegkundige is dat er deskundigheid, kracht en statuur in doorklinkt. Het is een beschermde titel die is vastgelegd in het BIG-register. Een titel waarvoor in het verleden strijd is geleverd, een symbool van zorgemancipatie. En iedere keer als een verpleegkundige verpleegster wordt genoemd voelt het alsof dat alles teniet wordt gedaan.

Bij verpleegster denk ik terug aan de jaren dertig. Aan een tijd dat de arts nog onwankelbaar op zijn voetstuk stond en de verpleegster zichzelf wegcijferde om het de patiënt en de dokter naar de zin te maken. Ze moest vooral niet te veel weten, de verpleegster, kennis zou haar alleen maar in de weg zitten. Ze moest haar mond houden en doen wat de wijze arts haar opdroeg.

Dat even klassieke als overzichtelijke beeld, van de wijze dokter en de zorgzame en gedienstige zuster, berustend in haar ondergeschikte rol op de achtergrond, soms denk ik dat de samenleving dat het liefst in stand houdt. Dat het bezigen van de term verpleegster een verhulde poging is tot restauratie van traditionele verhoudingen.

Wat dat betreft is het verstandig dat verpleegkundigen daartegen in opstand komen. Alsof ze haarfijn aanvoelen dat verpleegkundige emancipatie een paard is waarvan je de teugels niet moet laten vieren. Voor je het weet, ben je terug bij af.