‘Minder ‘moeten’ draagt enorm bij aan het geluksgevoel’

Dit is een bijdrage van Nursing congressen en valt buiten de verantwoordelijkheid van de redactie. 

Je gelukkig voelen draagt bij aan beter functioneren, meer veerkracht en een sterker sociaal netwerk. Maar wat maakt een mens gelukkig? Waarom is de een gelukkiger dan de ander? En zijn er trucs om je geluksgevoel te vergoten? Meike Bartels geeft een paar tips waarmee iedereen zijn geluksgevoel kan trainen.

Appeltaart? Een gloednieuwe auto? Een miljoen euro? ‘Nee, geluk is niet te vatten in een vaste omschrijving’, lacht biologisch psycholoog Meike Bartels, die veel onderzoek doet naar de oorzaken van verschillen in geluksgevoel tussen mensen. ‘Het is heel persoonlijk en voor iedereen anders’, vertelt de hoogleraar Genetics and Wellbeing van de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Voor de één betekent het tevreden zijn met je leven, voor de ander dat je betekenis kunt geven aan je leven, en voor de derde de allernieuwste iPhone. Hoe we dat dan meten? Eigenlijk net als depressie, persoonlijkheid, of bijvoorbeeld pijnbeleving: met vragenlijsten.’

Geluksgen

Een belangrijke uitkomst uit haar onderzoek is dat het geluksgevoel per persoon verschilt en afhangt van verschillende factoren. Zo zit geluk deels in de genen. ‘Maar er is geen ‘geluksgen: er zijn meer dan 300 genetische varianten die effect hebben op ons geluksgevoel’, vertelt Bartels. ‘Je genen sturen het gevoel in je brein aan. Daardoor is de ene van nature gelukkiger dan de ander. Dit verklaart waarom het voor de één makkelijker is om zich gelukkig te voelen dan de ander.’

Trainen

Maar als Moeder Natuur je niet overdadig met een aangeboren geluksgevoel heeft toebedeeld, is dat geen ramp. ‘Je kunt geluksgevoel namelijk wel trainen’, weet Bartels. ‘Het is net als met een fysieke conditie: de een heeft van nature een betere conditie dan de ander, maar iedereen kan met trainen zijn conditie verbeteren. Schrijf bijvoorbeeld regelmatig eens op wat je gelukkig maakt. Dat kan materieel zijn, maar ook immaterieel, zoals je de mensen om je heen, lekker koken of een goed gesprek.’

Zonsopkomst

Voor patiënten die te maken hebben met afnemende gezondheid, het verlies van een partner of afscheid nemen van een vertrouwde woonplek is dat lastiger. ‘Toch kun je samen met je patiënt kijken naar wat er nog wel is’, tipt Bartels. ‘Denk aan kinderen, nieuwe mensen leren kennen of nog kunnen handwerken. Er is bijna altijd iets te verzinnen. Vraag bijvoorbeeld waar iemand een geluksgevoel van kreeg toen hij of zij alles nog had, en doe een voorzet, zoals een mooie zonsopkomst of een wandeling door het bos. Vaak helpt het om mensen zich bewust te maken van wat ze nog hebben en kunnen.’

Besmettelijk

Wat levert het eigenlijk op om over geluk te praten met patiënten? ‘Ik zie geluk niet als een streven of eindpunt, maar juist als een beginpunt’, vertelt Meike Bartels.  ‘Mensen – patiënten maar ook zorgverleners zelf – die zich gelukkig voelen, functioneren beter, zijn veerkrachtiger en hebben een sterker sociaal netwerk. Onderschat het belang van geluksgevoel dus niet en train het, ook bij jezelf. Want we weten ook uit onderzoek: gelukkige mensen gaan om met andere gelukkige mensen. Als je geluk uitstraalt, heeft dat effect op je collega’s en patiënten.’

Minder moeten

Tot slot raadt Meike Bartels aan om uit ‘moeten’ en waardeoordelen te blijven. ‘Geluksgevoel is voor ieder mens iets anders. Wat voor jou werkt, hoeft niet voor de ander te gelden. Een bekende valkuil is ‘moeten’ bewegen. ‘Natuurlijk is elke dag even naar buiten gezond. Maar als iemand een keer geen zin heeft, of gewoon geen buitenmens is, is dwingen niet zinvol. Sterker nog: minder moeten in het algemeen draagt een stuk meer bij aan het geluksgevoel. Misschien knapt die patiënt juist wel meer op van lekker binnen ‘mogen’ blijven!’

Meer horen van Meike Bartels?

Wil je ook ontdekken hoe je het geluksgevoel van je patiënt kunt vergroten vanuit de meest wetenschappelijke inzichten? Luister naar hoogleraar Genetica en Welzijn Meike Bartels, die al jarenlang onderzoek doet naar geluk, op het Nursing Brein College. Bekijk hier het programma!