6 vragen over het beroepsgeheim en politie/justitie

1. In het contact met politie en justitie is naast de zwijgplicht ook het verschoningsrecht van belang. Maar wat is het verschoningsrecht?

Het beroepsgeheim kent twee elementen: de zwijgplicht (eerste element) en het (afgeleid) verschoningsrecht (tweede element). In het contact met politie en justitie is naast de zwijgplicht ook het verschoningsrecht van belang. Het verschoningsrecht houdt in dat je het recht hebt om tegenover de rechter(commissaris), politie en justitie af te zien van het afleggen van een getuigenverklaring of het beantwoorden van vragen, als je door te antwoorden je beroepsgeheim zou doorbreken.

2. Mag de politie of justitie zomaar een patiëntenkamer binnen gaan?

Zeker niet! Als politie/justitie zomaar een verpleegafdeling of een patiëntenkamer binnen gaat, schendt hij het grondwettelijke huisrecht (Grondwet artikel 12). Of zij deze ruimte mogen betreden, hangt af van de vraag:
– Of zij de zorgvrager willen horen als getuige: dan hebben ze namelijk eerst toestemming nodig van de patiënt of zijn vertegenwoordiger om binnen te komen.
– Of zij de zorgvrager willen aanhouden of horen als verdachte: dit mag namelijk altijd en overal. En als het goed is, neemt de politie eerst contact op met de instelling of arts als de politie een patiënt wil aanhouden. Komen ze wel direct bij jou op de afdeling, verwijs je de politie naar de arts of naar de contactpersoon binnen de instelling.
– Of ze komen met een machtiging van de (hulp)Officier van Justitie (als de zorgvrager geen toestemming geeft). In dat geval ben je verplicht om een politiefunctionaris, die in het bezit is van een machtiging van de (hulp)Officier van Justitie, toegang te verlenen. Als je in een instelling werkt, is het raadzaam om meteen de verantwoordelijke binnen de praktijk of instelling (bijvoorbeeld de huisarts of directie) te waarschuwen.

3. Mag de politie of justitie zomaar een behandelkamer ingaan?

Voor het binnengaan van behandelkamers, zoals een OK of SEH, geldt hetzelfde als voor toegang tot een verpleegafdeling of patiëntenkamer. ‘De basis is wel anders,’ vertelt Joke de Witte van V&VN. ‘Namelijk de WGBO en niet de Grondwet. Verder kun je als zorgverlener nog gemotiveerd bezwaar maken tegen binnentreden als daardoor bijvoorbeeld de zorg in het gedrang komt. Dan moet de politie maar even wachten.’

4. Mag de politie of justitie jou vragen om medische gegevens van de patiënt?

Hier gelden twee verschillende situaties:

1. Als politie/justitie gegevens in beslag wil nemen: hierbij gaat het erom dat allerlei informatiebronnen (brieven, dossiers, beelddragers) onder het beroepsgeheim vallen. Je kunt in beslagname dan voorkomen door je te beroepen op het verschoningsrecht. Bij dat beslagverbod gelden dan ook weer de uitzonderingen op het beroepsgeheim.
2. Politie/justitie vraagt om gegevens van de patiënt: hier gaat het erom dat politie/justitie vraagt naar (medische) informatie over de patiënt. Als het gaat om het dossier van de arts, ga jij daar niet over. Als het gaat om informatie uit het verpleegkundig dossier, ga jij daar wel over en is het aan jou om te bepalen of je de gegevens verstrekt. En opnieuw gaat het dan weer over het beroepsgeheim en de uitzonderingen daar op.

5. Mijn patiënt heeft drugs bij zich. Moet ik het bij de politie melden?

Bij onderzoek of behandeling van een patiënt, kan het voorkomen dat op of in zijn lichaam verdovende middelen gevonden worden. Bijvoorbeeld bij een operatie om cocaïnebolletjes te verwijderen. Als dit tijdens de behandeling gebeurt, valt die kennis onder het beroepsgeheim. Het bezit van verdovende middelen is een strafbaar feit, maar het belang van het beroepsgeheim gaat in principe boven het belang van de opsporing van misdrijven. Als jij bij de behandeling betrokken was, valt de wetenschap van de cocaïnebolletjes ook voor jou onder het beroepsgeheim. Als jij zelf bij de zorgvrager verdovende middelen aantreft, geldt hetzelfde. Deze informatie valt onder het beroepsgeheim. Het bezit van verdovende middelen is strafbaar. Dat geldt ook voor het teruggeven van de verdovende middelen aan de patiënt. Als je dus verdovende middelen bij een zorgvrager vindt, moeten die zo spoedig mogelijk aan de politie overgedragen worden. Bij het overdragen hiervan, geeft de arts of jij aan dat je deze middelen tijdens de beroepsuitoefening in bezit hebt gekregen. Om hoeveel verdovende middelen het gaat, wordt schriftelijk vastgelegd. Vraag een bevestiging van ontvangst. Vanwege het beroepsgeheim krijgt de politie geen informatie over de herkomst van de verdovende middelen. Het kan zijn dat de instelling hierover afspraken heeft gemaakt met de politie. Dan volg je de gemaakte afspraken.

6. Moet ik het bij de politie melden als een patiënt wapens bij zich heeft?

Een patiënt mag geen (verboden) wapens bij zich hebben (bijvoorbeeld vuurwapens en munitie, stiletto’s en andere opvouwbare messen, ploertendoders, wurgstokken en busjes traangas). Mogelijk heeft de zorgvrager een vergunning voor een vuurwapen, maar dat doet er niet toe. Vuurwapens horen niet bij een bezoek aan een ziekenhuis. Als je bij de patiënt een verboden wapen vindt, neem je dat wapen in beslag en draag je het zo spoedig mogelijk over aan de politie. Daarbij geef je geen persoonsgegevens van de patiënt aan de politie, want die informatie valt onder je beroepsgeheim. Je mag de politie wel van de identiteit van de zorgvrager op de hoogte stellen, als de zorgvrager de wapens meegenomen heeft om medewerkers van de praktijk of instelling te bedreigen of te verwonden.