Tekst door: Anne Doeleman
Afasie brengt veel frustratie met zich mee, zowel voor de patiënt als voor diens naasten. Wij hebben een aantal tips die jou helpen bij het geven van ondersteuning.
Afasie ontstaat bij ongeveer 30 procent van de mensen die CVA overleven. Mensen met afasie hebben moeite met spreken, begrijpen, lezen en schrijven. Stoornissen in de spraak zijn vaak het meest opvallend en het meest storend voor de patiënt en diens omgeving. Tijdens het congres Niet-aangeboren hersenletsel op 24 september 2025 leer je alles over de omgang met patiënten met NAH.
Praten en checken
In de meeste gevallen treedt er in de eerste 3 tot 6 maanden na het CVA enige mate van spraak- en taalherstel op. Binnen 3 maanden moet de patiënt ondersteuning van de logopedist krijgen. Daarnaast kan de persoon zelfstandig oefeningen met digitale of papieren oefenprogramma’s, maar jij kunt ook ondersteunen.
Het is belangrijk dat de patiënt zelf de gelegenheid krijgt om te praten, maar ook dat diegene jou begrijpt. Dit kan je checken door je taalgebruik aan te passen, bijvoorbeeld door dezelfde vraag op een andere manier te stellen:
‘Wilt u uit bed?’
‘Wilt u in de stoel?’
‘Gaat u nu in de stoel zitten?’
Wil jij meer weten over omgaan met NAH?
Kom dan naar het congres Niet-aangeboren hersenletsel op 24 september 2025 in Ede. Leer onder andere meer over:
- Omgaan met rouw en levend verlies bij NAH.
- Onbegrepen gedrag bij NAH.
- Omgaan met overprikkeling.
- Vermoeidheid bij NAH.
Voor meer informatie, klik hier.
Wilt u koffie?
Mensen met CVA begrijpen alledaags taalgebruik vaak minder goed, daarom is het belangrijk dat jij je taalgebruik aanpast op wat de patiënt wel begrijpt. Hiervoor zijn verschillende communicatieadviezen. Kies bijvoorbeeld een rustige plek om het gesprek met de patiënt aan te gaan. Let hierbij ook op non-verbale signalen zoals mimiek, intonatie of gebaren.
Maak duidelijk waar het gesprek over gaat en spreek op een rustige toon in korte zinnen, waarin je de belangrijkste woorden benadrukt. Daarnaast moet je niet te snel van onderwerp wisselen en gesloten vragen stellen. Dus niet: ‘Wilt u koffie of thee?’, maar: ‘Wilt u koffie?’.
Iemand met afasie heeft meer tijd nodig om iets duidelijk te maken, dus geef de patiënt ook de tijd. Probeer niet te snel woorden uit iemands mond te halen. Het belangrijkste is dat iemand met afasie begrepen wordt, de spraak hoeft niet perfect te zijn.
Hoe herken je afasie?
Afasie betekent letterlijk niet (a), spreken (fasie). Iemand kan niet meer spreken zoals gewenst is ten gevolge van een CVA. In sommige ernstige gevallen kan iemand helemaal niet meer spreken. Het uit zich in moeite hebben met het onderscheiden van spraakklanken of het begrijpen van woordbetekenissen.
Bijna alle patiënten met afasie hebben moeite met woordreeksen (wijs het raam, de deur en de stoel aan), maar ook met complexere grammaticale structuren (de buurvrouw van de moeder van de gymleraar). Ook de vaardigheid om te lezen en schrijven neemt vaak sterk af bij afasie.
Andere symptomen bij afasie:
Parafasieën
- Ook wel omschreven als versprekingen of ‘ernaast praten’ op woord- of klankniveau. Parafasieën op klankniveau uiten zich in verplaatsingen, weglatingen en toevoegingen van klanken en kunnen resulteren in onherkenbare verbasteringen.
Circumlocuties
- Hierbij geeft de patiënt een omschrijving, in plaats van direct het doelwoord te benoemen. Dat kan soms een adequate omschrijving zijn, en soms minder.
Geautomatiseerd taalgebruik (3 vormen)
- Stereotypie: vaak voorkomende uitingen die communicatief passend zijn, bijvoorbeeld ‘Ik weet het niet’, ‘hoe heet dat ook alweer’.
- Echolalie: herhaling van wat de gesprekspartner zegt, bijvoorbeeld: ‘heeft u lekker geslapen?’ ‘Lekker geslapen’
- Taalautomatisme: steeds gebruikte uiting die niet communicatief passend is, en die bestaat uit bestaande woorden. Vaak zegt de patiënt niets anders.
Agrammatisme
- Gebruik van (sterk) vereenvoudigde (zins)constructies.
Paragrammatisme
- Gebruik van veel lange, grammaticaal ingewikkelde zinnen waarvan de structuur niet klopt.
Noten
- Logopedische Richtlijn ’Diagnostiek en behandeling van afasie’. Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie (NVLF)
- AfasieNet
- Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie.
- Richtlijn Herseninfarct en hersenbloeding. 2019. Federatie Medisch Specialisten.
- Training Con-tAct, Kenniscentrum Zorginnovatie Hogeschool Rotterdam
Geef je reactie
Om te kunnen reageren moet je inlogd zijn. Inloggen Ik heb nog geen account