Neusmaagsonde in de thuiszorg: waar let je op?

Nursing legde een aantal vragen voor aan Erica Ruiter, voedingsverpleegkundige en lid van de expertgroep richtlijn neusmaagsonde van V&VN.

Hoe controleer je in de thuiszorg het beste of de neusmaagsonde goed zit?
‘Om te bepalen of de neusmaagsonde niet in de longen maar in de maag ligt, blijft pH-meting de beste methode. Dit is in de thuiszorg niet anders dan in het ziekenhuis. De auscultatiemethode is in ieder geval níet veilig. Toch controleren verpleegkundigen en artsen nog regelmatig de ligging door auscultatie, omdat ze dat in hun opleiding hebben geleerd. Hierbij luister je met een stethoscoop naar een borrelend geluid in de maag, terwijl door de sonde lucht wordt ingespoten.’

Dodelijke sondefout: verpleegkundige faalde bij controle
De Vlaamse verpleegkundige E. voerde onbetrouwbare controles uit bij de neusmaagsonde van het 13-jarige meisje L. Daarom merkte ze niet dat de sonde in de linkerlong zat >> 

Zoals bekend geeft de pH-methode niet altijd meteen een bevredigend resultaat…
‘Dat klopt. Soms krijg je geen aspiraat om te meten, bijvoorbeeld doordat de sonde niet diep genoeg ligt. In dat geval kun je de sonde eventueel iets opschuiven. Ook kun je nog wat lucht inblazen, de patiënt op de (andere) zij leggen, even wachten en nogmaals proberen.’

Bij een pH-meting > 5,5 moet je de meting na 30-60 minuten herhalen. Dat kan lastig zijn als je maar korte tijd bij de patiënt bent. Wat doe je dan?
‘Als een patiënt kan drinken, is de ranjatest in zo’n geval een uitkomst. Je herhaalt dan de pH-controle nadat de patiënt verdunde limonade heeft gedronken met een lage pH-waarde. Grote kans dat de maaginhoud direct zuurder is. Dit is handig als je weinig tijd hebt, omdat je direct erna de pH-check opnieuw kan uitvoeren en dus geen 30-60 minuten hoeft te wachten.’

Wat is de ranjatest precies, hoe werkt het en hoe betrouwbaar is die? Lees meer>>>

Wat doe je als wijkverpleegkundige als twijfels hebt of de neusmaagsonde goed ligt? Even een controlefoto maken is nogal een onderneming, als een patiënt speciaal daarvoor naar het ziekenhuis moet.
‘De kans dat dat nodig is, is klein. Ook ín het ziekenhuis is het vaak niet nodig om een controlefoto te maken. Probeer eerst alles om toch een goede pH te verkrijgen, tips daarvoor vind je in de praktijkkaarten. Lukt dat écht niet, overleg dan met de huisarts. Uiteindelijk is het aan hem om te bepalen of een patiënt naar het ziekenhuis moet voor een foto.’

Wat doe je als de pH-strips van de patiënt op zijn?
‘Een patiënt zou altijd voldoende pH-strips moeten hebben. De pH-strips kunnen, net als de sondevoeding en toebehoren – spuiten, toedieningssystemen – besteld worden bij het facilitair bedrijf. Deze krijgt de patiënt gewoon vergoed. Af en toe checken of de pH-strips tijdig zijn besteld, kan nooit kwaad.’

Volgens de richtlijn moet je letten op aanwijzingen van dislocatie zoals hoesten, zweten en blauw worden. Hoe doe je dit in de thuiszorg, als je de patiënt maar af en toe ziet?
‘Let vanaf het moment van plaatsen goed op deze signalen. Hoest de patiënt na het inbrengen, en deed hij dit eerder niet? Haal dan meteen de slang eruit en begin opnieuw. Druk de patiënt en de mantelzorger op het hart meteen te bellen als de toestand achteruit gaat of wanneer ze het niet vertrouwen.’