1. Jeuk is niet altijd zichtbaar op de huid. Jeuk kan veroorzaakt worden door een huidaandoening zoals eczeem of psoriasis, maar ook door aandoeningen van bijvoorbeeld lever of nieren. Ook kan jeuk een bijwerking zijn van medicatie (bijvoorbeeld bepaalde antibiotica) of een gevolg van chemotherapie of bestraling.
2. Jeuk zit soms ‘tussen de oren’. Krabben is een normale reactie op jeuk, maar mensen blijven vaak krabben ook al is de ergste jeuk verdwenen. Krabben wordt dan een onbewuste gewoonte. De patiënt kan een ‘krabdagboek’ bijhouden om inzicht te krijgen in zijn krabgedrag, en kan proberen het krabben te vervangen door een andere simpele gedraging, zoals in een stressballetje knijpen of de vuisten ballen. Het is ontzettend belangrijk om de patiënt niet te veroordelen voor het krabben, weet verpleegkundige Lilian Figee. ‘Maak altijd duidelijk dat je de klachten serieus neemt, en laat de patiënt met een dagboek zelf tot het inzicht komen dat hij (deels) zijn eigen jeuk veroorzaakt.’
3. Wonderzalf bestaat niet. Naast medicinale zalf krijgen patiënten vaak een indifferent middel voorgeschreven, de ‘bijsmeerzalf’ voor de huidverzorging. Welke zalf, crème of gel het beste werkt, is heel persoonlijk. Zalf is vetter dan crème omdat ze geen water bevat, maar crème kan bijvoorbeeld weer verkoelend werken. Een mooie tussenweg is koelzalf (unguentum leniens). Iets minder vet dan de gemiddelde zalf, maar vetter dan crème, en je kunt het in de koelkast leggen voor een verkoelend effect, zonder dat het hard wordt.
In september wordt voor de derde keer de Dag van de Huidaandoeningen georganiseerd. meld je nu aan om gebruik te maken van de vroegboekkorting!
4. ‘Hormoonzalf’ heeft een gebruiksaanwijzing. Patiënten weten helaas niet altijd hoe ze corticosteroïdenzalf (of hormoonzalf in de volksmond) goed moeten gebruiken. Zo moet een corticosteroïdenzalf eerst een uur intrekken voordat er een andere zalf of crème overheen mag. Voor het doseren van corticosteroïdenzalf (bij volwassenen) gelden de volgende hoeveelheden, met een vingertop zalf als maateenheid: hoofd en hals 2,5; arm en hand 4; been en voet 8; romp (voorkant) 7; rug en dijen 7.
5. Antihistaminica en zink zijn niet zonder risico. Deze stoffen kunnen toegevoegd worden aan indifferente middelen. Antihistaminica kunnen echter tot sensibilisering van de huid leiden. En zink droogt uit en is daarom niet geschikt voor grote jeukende huidoppervlakten. Zink kan wel helpen om lokale natte eczeemplekjes in te drogen.
6. Stress kan jeuk verergeren. Dat bleek bijvoorbeeld uit een experiment van Duitse en Amerikaanse onderzoekers. Proefpersonen die dachten dat de onschuldige zoutoplossing die ze toegediend kregen jeuk zou kunnen veroorzaken, rapporteerden hogere jeukscores dan de patiënten die dat niet verwachtten. Uit fMRI-scans bleek dat dezelfde hersengebieden actief waren als bij ‘echte’ jeuk. Een verklaring voor de invloed van stress op jeuk is dat stress voor een hogere cortisolproductie zorgt. Dat leidt tot verhoogde productie van interleukine-1 en interleukine-2, die de zenuwvezels stimuleren.
Handige links
– Jeukdagboek: bit.ly/jeukdagboek
– ‘Leef met’ zelfmanagementprogramma’s: www.leefmeteczeem.nl en www.leefmetvoedselallergie.nl (aanmelden met BIG-nummer om patiënten uit te kunnen nodigen) www.leefmetnetelroos.nl (vrij toegankelijk).
